Herhangi bir yalıtım malzemesi kullanılarak yapıların iç ve dış etkilerden korunmasına yalıtım ya da izolasyon adı verilmektedir. Bir başka deyişle herhangi bir ortamın veya nesnenin sıcaklık, soğukluk, su, nem ve ses etkenlerine karşı korunmasıdır. Yapıların uzun ömürlü, yaşanabilir ve kullanışlı olması ancak yalıtım ile mümkündür. Yapı yalıtımı işi, üretimden uygulamaya kadar teferruatlı bir süreç gerektirir. En doğru yalıtım malzemesinin üretilmesi ve uygulanması için fizik, kimya, mimarlık, inşaat, makine, ekonomi gibi pek çok bilimsel disiplini bir araya getirmek ve eşgüdümlü olarak bir çalışma ortaya koymak iktiza eder. Burada hedef, nesnelerde ya da ortamlarda istenmeyen etkinin tamamıyla kaldırılması ya da en aza indirgenmesidir.
Yalıtım Çeşitleri Nelerdir?
Yalıtım çeşitlerini:
1- Isı Yalıtımı
2- Su Yalıtımı
3- Ses Yalıtımı
olacak şekilde üç ana başlığa ayırabiliriz. Ayrıca yangın ve tesisat yalıtımlarının da bu çeşitler arasında sayılması gerektiğini salık verenler de vardır.
1- Isı Yalıtımı Nedir?
Yalıtım konusunda herkesin aklında az çok bir şeyler canlanır. Bu noktada da ısı yalıtımı deyince hatıra ilk olarak sıcaklık ve bunun korunması gelmektedir. Halbuki ısı bir enerji birimidir; hareketli, yönü ve şiddeti olan vektörel bir büyüklüktür. Daha iyi anlaşılabilmesi için bunu bir rüzgar gibi düşünebiliriz. Isı bir ortamdan ya da maddeden diğerine aktarılan bir enerjidir. Maddeler ise sahip oldukları ısıya göre soğuk ya da sıcak olarak derecelendirilir. Ya da daha detaylı anlatmak gerekirse sıcaklık; ısının teması sonucu ortaya çıkan moleküler titreşimlerdir. Bizler ısıyı titreşimleri nedeniyle sıcaklık olarak algılarız. Bazı yüzeyler ısıdan hemen etkilenirken bazıları ise yavaş yavaş etkilenir. Örnek vermek gerekirse metallerde ısı birikmesi çok çabuk olurken ahşaplarda ise bu süreç yavaş işler.
Isı yalıtımı ise; kışın iyi bir şekilde ısınabilmek, yazın ise serin bir ortam elde edebilmek, enerji sarfiyatını en aza indirmek için tesisatlardan, döşemelere; çatılardan, bina dış cephe duvarlarına hatta cam ve doğramalara kadar ısı geçişini azaltacak önlemlerin alınması demektir. Isı yalıtımı ile binaların ömrü uzar. Çevre kirliliğinin de önüne geçmek için yalıtım yaptırmak son derece önemlidir. Zira binaların daha az yakıtla ısıtılmasıyla çevreye yayılan karbondioksit (CO₂), kükürtdioksit (SO₂) ve diğer zararlı gaz salınımları azalacaktır.
Böylece küresel ısınmayı, sera etkisini ve iklim değişikliğini dolaylı yoldan etkileyen bu etmen ve faktörler kontrol altında tutulmuş olacaktır. İnsan faaliyetleri neticesinde karbondioksit emisyonları arttı ve bu da sıcaklıkların artmasına yol açtı. Dünyanın gitgide ısınması kutuplardaki buzulların erimesine yol açmaktadır. Bu da iklim değişiklerine neden olmakta ve doğayı yok etmektedir. O yüzden çevre kirliliğinin önüne geçmek insanlık icabıdır. Isı yalıtımı yaptırarak herkes üzerine düşen vazifeyi ifa etmiş olacaktır. Ayrıca araştırmalar göstermiştir ki, yönetmeliklere uygun bir biçimde konutların yalıtımlarının yapılmasıyla yılda yaklaşık 9 milyar dolar tasarruf yapılabilir. Bu rakamın ülkemizin ekonomisine ne kadar büyük bir katkı sağlayacağı aşikardır.
Isı daima sıcaklığın yüksek olduğu yönden daha düşük olduğu yöne doğru geçmektedir. Isı yalıtımı ise bu alanda devreye girmektedir. Isı bu geçiş sırasında iletkenliğin kalınlığı ve katsayısı gibi faktörlere bağlı olarak bir direnç ile karşılaşır. Bu direnci oluşturan ısı yalıtımıdır. Malzemelerin yalıtım noktasındaki kalitesi, ısıl iletkenlik katsayısının küçük olması ve yeterli ölçüde kalın olmasıyla anlaşılır.
Isı Yalıtımı Neden Önemlidir?
Sağlıklı bir yaşam alanı uygun ısı koşullarında ve doğru nemin sağlanmasıyla mümkündür. Yine sıhhat için kurum, toz ve gaz gibi zararlı etkilerin uzak tutulması gerekir. Ayrıca küflerin oluşmaması, çatlakların meydana gelmemesi ve rutubetli alanların peydah olmaması gerekir. Tüm bunların sağlanması için ısı yalıtımı yapılması mutlaka gereklidir.
Isı yalıtımı işlemi yönetmeliklere uygun bir şekilde, bu işte uzman bir ekip dahilinde, işinin ehlince yapılmalıdır. Böyle yapılan çalışmalardan %50’lere yakın enerji tasarrufu sağlanmaktadır. Böylece kışın ısınmak için yazın ise ortamı serin hale getirmek için fazla enerji harcamanız gerekmez. Dolayısıyla bütçeniz rahatlar, ülke ekonomisine de katkıda bulunmuş olursunuz. Gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmak için enerji kaynaklarının son derece verimli kullanılması gereklidir. Evlerde siyah lekelerin, mantar oluşumlarının, küflenmelerin sebebi yoğuşmadır. Isı yalıtımı bunlara sebep olan terlemeyi engeller. Yakıt tüketiminin de gözle görülür derecede azalmasına sebep olur. Böylece çevrenin korunması da sağlanmış olacaktır.
Yalıtılmamış yapılardaki ısı kayıpları: Tavanlarda, balkonlarda, kapı yüzeylerinde, pencere pervazlarında, döşemelerde, pencerelerde, dolgu duvarlarda, ısı köprülerinde meydana gelmektedir. Bu ısı kayıpları yakıt tüketiminin her geçen yıl daha da artmasına sebep olmaktadır. Yalıtımı yapılmamış binanın ısı kaybını yüzdelik dilim olarak ifade edersek ve bunu %100 olarak belirtecek olursak; ortalama bir şekilde yalıtım sağlanmasıyla bu rakam %70’lere, iyi derecede sağlanan bir yalıtım ile %20-%30’lara kadar düşürülebilir.
Isı Yalıtımının Uygulandığı Alanlar
– Dış duvarlar
– İç duvarlar
– Döşemeler
– Zeminler
– Çatılar
– Havalandırma kanalları
– Tesisat boşlukları, boruları, kanalları
– Gömme ve Konsol Balkonlar
– Isı almayan bölümlere (depo, garaj vb.) bakan duvar ve döşemeler
– Pencere ve Kapılar
Isı Yalıtımında Kullanılan Malzemeler Nelerdir?
Isı yalıtımı, uygulanacak ortama, yüzeye, nesneye, alınması istenen randımana ve bütçeye göre değişiklik göstermektedir. Genellikle ısı yalıtımında; taş yünü, cam yünü, seramik yünü, plastik (poliüretan, XPS, EPS, PEF polistren vb.) köpük, fenol köpüğü, elastomerik kauçuk, kalsiyum silikat, cam köpüğü, mantar, genleştirilmiş perlit, elyaf, sentetik, odun lifi, rende talaşı, yonga, amyant levha, boşluklu beton, gaz beton, bims tuğlalar, doğal polimerlerden oluşan ısı yalıtım sıvısı, asmolen, boşluklu briket, delikli tuğla ve prese edilmiş kamış levhalar gibi malzemeler kullanılmaktadır. Bu malzemelerin iç yapısına bakıldığı zaman lifli, taneli, hücreli ve reflektik vb. gibi yapılarda oldukları görülmektedir. Yalıtımlar coğrafi konumlar göz önüne alınarak yapılmaktadır. Her bölgenin kendine has yalıtım grupları vardır. Yanmazlık, sıcaklık ve su dayanıklılığı gibi faktörlere göre bu yalıtım malzemeleri belirlenmektedir. Aynı zamanda malzemelerin kalınlıkları da bu gibi durumlar ele alınarak belirlenmektedir.
Isı Yalıtımı Nasıl Uygulanır?
Yalıtım malzemeleri evlerin çatısından, döşemelere ve tüm duvarlara kadar uygulanır. Binalara iç ve dış taraftan mantolama yaptırılabilir. Isı yalıtımında önemli hususlardan biri de tesisatların yalıtımlarının yapılmasıdır. Pencerelerde yalıtılmış ve özel kaplamaların barındırıldığı cam üniteleri de kullanılmalıdır. Duvarlara içten yalıtım yaparken, yoğuşma riskinden dolayı azami derecede dikkatli hareket etmelidir. Kat döşeme ve birleşim bölümlerinde ısı bağlantıları elemine edilmelidir. Kolon, kriş gibi yapı elemanlara dıştan yalıtım, kaplama yapılmalıdır. Dış cephe ısı yalıtımları aynı zamanda ses yalıtımı da sağlayacak şekilde yapılabilir. Yalıtım uygulamaları, ev ve ülke ekonomisine fazlasıyla katkı sağlamaktadır. Isı yalıtımının maliyeti takribi bir binanın %2’si ila %4’ü arasındadır.
Maddeler Halinde Isı Yalıtımı Nasıl Uygulanır
– Yüzeylerdeki Sorunların Teşhis Edilmesi
– Yalıtımın Uygulanabilir Hale Getirilmesi için Fizibilite Çalışması
– Yüzey Temizliği
– Yüzey Sağlamlık Ölçümü
– Yüzey Absorbe Testi
– Yüzey Pürüzsüzlüğü İncelenmesi
– Subasman Profilini Yerleştirme
– Isı Yalıtım Levhalarını Döşeme
– Bina Köşesini Oluşturma
– Köşe Profillerini Yerleştirme
– Fuga ve Dilatasyon İşlemi
– Sıva ve Donatı Filesi
– Dekoratif Dış Cephe, Sıva ve Cephe Astarı Belirleme ve Uygulama
– Son Kat Boyanın Yapılması
Yukarıda maddeler halinde listelenen işlemlerin yapılmasıyla ısı yalıtımı uygulanır.
(Daha detaylı bilgi için mantolama nasıl yapılır ve çatı izolasyonu ile ilgili makalelerimizi okuyabilirsiniz.)
2- Su Yalıtımı Nedir?
Konutlara en çok zarar veren etmenlerden birisi sudur. İyi bir yalıtım yapılmaması halinde; yağmur, kar, dış kaynaklı zemindeki yeraltı suyu, toprak nemi ve banyo ve lavabolarda kullanılan iç kaynaklı sular yapıyı tehdit etmektedir. Yapılarda su yalıtımı yapılması ile suyun ve nemin yapı içerisine sızmasının önüne geçilmesi amaçlanır. Yapıların ömrünü uzatan bir işlemdir. Ahşap, taş, tuğla, metal gibi gereçler üzerinde oluşabilecek olumsuz etkilere karşı su yalıtımı koruma sağlar. Bu işlem yapılmadığı takdirde, yapının biçimi hem görsel hem de teknik açıdan bozulmaktadır. Su sızıntıları, en çok bodrum katlarında karşılaşılan bir sorundur. Zeminde bulunan su, temelden ve zemin plağından sızarak, bina içerisinde rutubete sebep olmaktadır.
Su Yalıtımı Neden Önemlidir?
Su yalıtımı uygulanmamış yapılar, özellikle depremlerde can ve mal güvenliği açısından büyük tehdit oluşturmaktadır. Su sızıntısı bazı kimyasal tepkimeler oluşturarak yapının bileşiğini bozmaktadır. Bu da dayanma gücüne menfi tesir etmektedir. Bugün binaların takribi ömrü elli yılı bulmaktadır. Gerekli yalıtımın sağlanması halinde yapıların ömrü uzamaktadır. Ortalama bir su yalıtımı maliyeti binanın %3’ü kadardır. Betonarme yapılarda çekme kuvvetini karşılaması için kullanılan donatı yani çelik çubuklar; korozyona karşı korunmalıdır. Bu yüzden betona gömülür gömülmez bu yapı malzemesi, iyice yapışır ve korozyona karşı mukavemet oluşturur. Dayanma süresi betonun alkali durumu ve elektriksel direnci ile direkt olarak ilişkilidir. Kılcal boşluklarda oluşan nem, içinde barındırdığı iyonlar sayesinde elektriksel olarak iletkenlik sağlar.
Yüksek elektriksel direnç ise dayanaklı bir betonun habercisidir. Az önce bahsi geçen donatılar ve beton, yapıyı sırtlayan iki temel taştır. Bunları iki yük kaldıracı olarak düşünebiliriz. Basınca dayanaklı ve kuvvetli yapılardır. Eğer gerekli yalıtım sağlanmazsa bükülme, esneme gibi çeşitli kuvvetlere maruz kalıp içlerde kırılım gerçekleştir. Bozulan bu bütünlüğe sızan su, yapıda korozyon, betonda ise bozulma meydana getir. Bu da iskeletin yük taşıma kapasitesini azaltır. Nihayetinde sismik hareketlere, deprem gibi kuvvetlere maruz kalan yapı; yıkılma tehlikesi ile karşı karşıya kalır. Suyun sızması, bazı bakteri ve mantarlar için de iyi birer üreme alanı oluşturur. Böylesine sağlık ve güvenlik açısından büyük tehditlerle karşı karşıya kalmamak için yapılarda su yalıtımının yapılması mutlaka gereklidir.
Su Yalıtımının Uygulandığı Alanlar
Binalarda su yalıtımı temel, bodrum, dış cephe, çatı, banyo, balkon, teras gibi alanlarda yapılır. Burada çeşitli metotlar izlenmektedir. Temellerin yalıtımında bohcalama adı verilen bir yöntem uygulanır. Bu yöntemde temelin altına 2 kat membran tabakası serilir ve şaloma alevi ile yapıştırılır. Temel üzerine yapılacak subasman perde ve bodrum kat perde yüzeyleri de membran ile kaplanır. Böylelikle binanın altından zemin kotuna kadar olan dış cephe perde yüzeyleri bohcalanmış olur. Su yalıtımı temelin altından binanın yan yüzlerine kadar kesintisiz bir şekilde yapılmış olur.
Dış cephelerde yapılacak mantolama ısı yalıtımı sağlamasının yanı sıra su yalıtımını da sağlamaktadır.
Çatı katlarında ise çatının yapıldığı malzemeye göre yalıtım şekilleri de farklı olmaktadır. Çatının ahşap, çelik, betonarme olması, teras çatı olması, kaplama malzemelerinin farklılığı gibi durumlardan dolayı yapılacak izolasyonda da farklılıklar olacaktır.
(Daha detaylı bilgi için çatı su yalıtımı ile ilgili içeriğimize bakınız.)
Binanın iç mahallerinde en çok su yalıtımına ihtiyaç duyulan alan ise banyodur. Burada yalıtımın dikkatli bir şekilde yapılması büyük önem taşımaktadır. Tüm banyonun korunaklı bir hale bürünmesi gerekir. Buralarda çimento esaslı sürme izolasyon kullanılabilir. Üzerine de iyi kalitede fayans veya seramik yerleştirilmelidir. Derzlerin su yalıtımına yardımcı olacak kalitede seçilmesi ve iyi bir işçilikle yapılması önemlidir.
Yalıtım ile suya karşı direnç artırılır ve ezkaza oluşabilecek kötü bir durumda yapınızı korunaklı hale getirmek hedeflenir. Nemli yapılar insan sağlığını olumsuz olarak etkilemektedir. Bunun önüne geçmek için yalıtım yapılmalıdır. Genellikle nemin ve rutubetin fazla olabileceği bodrum, teras, çatı katlarında uygulanmaktadır. Bu işlemlerin yapılmaması binanın çabuk eskimesine ve malzemelerin içten içe çürümesine, yaşam standardının düşmesine yol açmaktadır.
Toprak ile neşvünema bulan neme karşı zeminin ve zemin üstü ve altı duvarların yatay şekilde drenaj levhaları, bitümlü örtülerle, duvar bariyerleriyle yalıtımı yapılabilir.
Uygulama alanlarından bazıları kısaca şöyledir:
– İç ve Dış Alanlar
– İstinat Duvarları
– Su Depoları
– Havuzlar
– Otopark Alanları
– Temel ve Döşemeler
– Hangarlar
– Tüneller
– Metro İstasyonları
– Bodrum Katları
– Mahzenler
– Bahçe Yatakları
– Köprüler
– Boru Hatları
– Peyzaj
– Göletler
– Teras
– Çatı
– Duvarlar
– Cepheler
Su Yalıtımı için Kullanılan Malzeme Türleri
Uygulama alanlarına göre değişiklik gösteren su yalıtım malzemeleri maddeler halinde şöyledir:
– Bitüm
– Siloksan
– Kauçuk
– Epoksi
– Çimento Esaslı Su Yalıtım
– Akrilik
– Polimerler
– Membranlar (Püskürtme, Likit, Örtü vb.)
Su yalıtımı binaların ömrünü uzatır ve hayat kalitesini yükseltir. Binayı taşıyan demirlerin korozyona uğramaması (paslanmaması) ve taşınma kapasitesinin azalmaması için su izolasyonu mutlaka yapılmalıdır.
3- Ses Yalıtımı Nedir?
Dalgalar halinde yayılan, cisimlerin titreşmesi sonucu oluşan enerji çeşidine ses denilmektedir. Her türlü enerji bir alandan başka bir alana doğru gidebilmek için bir taşıyıcıya ihtiyaç duyar. Sesin de iletilmesi için böyle bir ortam lazımdır. İşte bu sesin iletiminin sağlandığı ortamı engelleme işlemlerine de ses yalıtımı denilmektedir. Yalıtım sayesinde bir ortamdan başka bir ortama sesin yayılmasının önüne geçilmektedir. Gürültü insanı psikolojik olarak etkileyen ve insanın ruh sağlığını bozan bir etmendir. Huzurlu bir ortam için mutlaka sesin en aza indirilmesi gerekir.
Ses Yalıtımı Neden Önemlidir?
Özellikle okul, konut, otel ve iş yerlerinde bu yalıtımın yapılması ve kalorifer, jeneratör, asansör, hidrofor sesleri; yerleşim yerlerine yakın araç geçişlerinin sık olduğu, insan kalabalıklarının bulunduğu alanların oluşturduğu kakafoni ve metro, tren istasyonlarının yakınlığı sebebiyle oluşan gürültülerin önüne geçilmesi birtakım yalıtım malzemeleriyle mümkündür. Sesin hızı, ortamın sıcaklığı ve yoğunluğu gibi koşullarla değişiklik gösterir. Normal şartlar sağlandığında 340 m/sn hızla yol alır. Suya bir taş attığınızda, bu suda bir dalgalanma oluşturur ve bu dalgalanma bir süre sonra nihayete erer. Ses dalgaları da tıpkı bu sudaki dalgalanma şeklinde yol alır ve bir süre sonra zayıflar. Karşısına çıkan engellerde -engelin durumuna, kapasitesine bağlı olarak- enerjilerini etkileştikleri o cisimlerde bırakırlar, enerjilerini kaybederler.
Ses yalıtımı temel yapı malzemelerinin yanında ses dalgalarının absorbe edebilen malzemelerin kullanılması ile sağlanır. Ses yalıtımı dışarıdan gelecek sesleri engelleyebileceği gibi içeriden çıkan seslerin de dışarıya çıkmasını engelleyebilir. Bu durum nasıl bir yalıtım yapılmasını istediğinize bağlı olarak değişiklik gösterir. Örneğin evimizde bir müzik aleti çalıyorsak bunun çıkardığı seslerin dışarıya gitmesini istemeyiz. Bu sebeple içeride oluşan seslerin dışarıya gitmesini engellemek üzere yalıtım yaparız. Bunun gibi komşuların rahatsız olmaması için sinema odaları da dizayn edebilirsiniz.
Ses Yalıtımı için Kullanılan Malzemeler
– Ahşap, Mineral Yün
– Polietilen, Poliüretan (Bkz. Poliüretan Nedir? Özellikleri, Uygulaması ve Avantajları)
– Melamin, Kauçuk Köpük
– Çeşitli Sünger Yapılar
– Kumaş Paneller
– Süngerpan, Bant, Levhalar, Halılar
Ses Yalıtımının Uygulandığı Alanlar
–Duvar Ses Yalıtımı
– Zemin Ses Yalıtımı
– Tavan Ses Yalıtımı
– Akustik Yalıtım
Beton bir duvarın; 500 Hz’de bir ses yutma katsayısı 0,01’dir. Duvar kağıdında bu oran 0,04; ahşap da ise 0,10; poliüretan malzemeler de ise bu sayısı 0,90’a kadar çıkmaktadır. Taş yünü, mineral cam ve kaya yünü gibi hava geçiren, esnek malzemeler ses dalgasını içeride hapsetmektedir. Boşluk ve cam elyafı arasında büyük bir kısmını ısıya dönüştürüp izale eder. Bu taş yünü gibi malzemeler uygun plakaların arasına yerleştirilir ve dış cepheye eklenir.
Isı yalıtımı ile beraber ses yalıtımının yapılması, ekonomik bağlamda daha avantajlıdır. Tek başına ses yalıtımı yaptırmak ise biraz daha pahalı olmaktadır. Bu sebeple yapıların ısı yalıtımına ihtiyacı varsa buna ses yalıtımına uygun, elverişli malzemelerin seçilerek yapılması bütçe dostu bir hareket olacaktır. Amiyane tabir ile bir taşla iki kuş vurulacaktır. Ahşap yüzeylerin sesi emme kapasitesi beton yüzeylerden çok daha fazladır. Ahşap talaşı ile sıkıştırılmış panelleri kullanmak ses yalıtımı konusunda elverişli bir seçenek olacaktır. Yumuşak yüzeyler, sert yüzeylere nazaran sesi daha çok engellemektedir. Bu sebeple sünger kullanımı da sesi engelleme konusunda bir başka opsiyon olarak görülebilir. Günümüz teknolojisinde, boyalarda, sesi absorbe edecek şekilde üretilmektedir. Bu tarz boyaların yapılarda kullanılması ses yalıtımı hususunda size yardımcı olacaktır. Zeminlerde kauçuk taban kullanmak da vibrasyon emiciliği sayesinde akustik bir yalıtım sağlayacaktır. Akustik, piramit, yumurta sünger ve panellerin kullanımı; titreşim engelleyici bariyerler, bantlar ve malzemelerin doğru bir şekilde kullanımı; yalıtımın sağlanmasında mühimdir.
Müzik stüdyosu, sinema, tiyatro gibi mekanlarda istenmeyen seslerin giderilmesi, çınlama ve yankıların ortadan kaldırılması için yalıtım malzemeleri kullanılmaktadır. Elbette bu tarz çalışmalar profesyonel destek gerektirmektedir. Yalıtım konusunu üç ana başlık altında inceledik. Daha fazla bilgi almak için yalıtım kategorimizdeki yazılara göz atabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir: Şap Nasıl Atılır?
Bu Yazıyı Paylaş!