ZEMİN SES YALITIMI
Zemin Ses Yalıtımı
Gürültü pek çok sağlık sorununa yol açmaktadır. İnsan gürültüyü zamanla kabullenmiş olsa bile zararları artarak devam edecektir. Üstelik gürültü sonucu oluşan işitme kayıplarının ilaçla veya cerrahi bir müdahale ile tedavisi bulunmamaktadır. Özellikle uzun süreler yüksek gürültüye maruz kalanlarda kalıcı işitme kayıpları (sağırlık) oluşmaktadır. Ayrıca fabrika gibi endüstriyel tesislerde çalışanların verimi düşmekte, dikkatlerinin dağılması sonucunda iş kazaları meydana gelmektedir.
Zemin Ses Yalıtımı Tanımı ve Önemi
Gelişen teknolojiye paralel olarak, yapı elemanlarının hafiflemesiyle gürültü sorunları ortaya çıkabilmektedir. Bu sebeple sonradan meydana gelecek ve hem masraflı hem de telafisi zor durumlarda kalmayı önleyebilmek için yapı elemanlarının ses ışınları karşısındaki davranışlarını iyi bilmek gerekir. Yapı elemanları vasıtasıyla iletilen bu seslerin miktarlarını azaltmak için alınan önlemlere “Zemin Ses Yalıtımı” denir.
Gürültüden korunmanın en temel yolu zemin ses yalıtımı uygulamalarıdır. Ses yalıtımı, istenmeyen seslerin yalıtılarak insana zarar vermeyecek ve yaşam kalitesini düşürmeyecek seviyeye düşürülmesidir.
Yaşadığımız mekanlarda gürültüye yol açan sesler iki sınıfa ayrılır. Bunlar ortam sesleri ve darbe sesleridir.
Ortam sesleri, hava titreşimleriyle oluşan ve hava yoluyla yayılan seslerdir. Konuşma sesi, TV sesi, daktilo sesi gibi sesler ortam seslerine örnek olarak verilebilir.
Darbe sesleri ise iki sert cismin birbirine çarpması sonucu ortaya çıkan ve katı cisimler üzerinde titreşim yoluyla yayılan seslerdir. Çok katlı yapılarda en önemli gürültü sorunları darbe seslerinden kaynaklanır. Sert zemin döşemesi üzerinde yürünmesi, sandalye vs. eşyaların çekilmesi, sert cisimlerin yere düşmesi gibi durumlarda yüksek düzeyde darbe sesi oluşur ve gürültü sadece alt kata değil yapının iskeleti üzerinden tüm dairelere yayılır.
Zeminde oluşan darbe sesinin bir diğer tipi de “topuk sesi” diye adlandırılan ve sert döşeme üzerinde yürünmesi ile oluşup ortam sesi olarak aynı mekanda yayılan seslerdir.
Bir zemin kaplaması ne kadar sertse yarattığı gürültü de o denli büyük olacaktır. Laminat, lamine, ahşap, seramik gibi çağdaş yer döşemelerinin tamamı günlük olağan kullanımda bile yüksek düzeyde gürültüye yol açarlar.
Yapılardaki gürültüyü önlemek için ses yutucular, ses bariyerleri, sönümleyiciler ve titreşim önleyiciler kullanılır.
Katlar arası zemin ses yalıtımı, ortam seslerinin ve darbe seslerinin iki kat arasında geçişini önlemeyi ve yaşanılan mekândaki topuk sesini kesmeyi hedefler. Bunun için şap altında ya da döşeme altında bir ses yalıtım malzemesi kullanmak gerekir. Bu tip malzemelerin aynı anda hem darbe hem de ortam sesi yalıtımı yapması arzu edilir. Sadece ortam seslerini yalıtmak isteniyorsa taş yünü gibi lifli, açık hücreli ürünler, hem darbe seslerini hem de ortam seslerini yalıtmak isteniyorsa yoğunlaştırılmış kauçuk ya da mantar bazlı ürünler kullanılır.
Katlar arası ses yalıtımında malzemenin yoğunluğu, hücresel yapısı ve fiziksel dayanımı son derece önemli faktörlerdir.
Zemin Ses Yalıtımı Uygulandığı Yerler
Ses yalıtımı;
- Konutlar, okul, hastane, yurt, otel, iş yeri gibi, gürültünün zararlı etkilerinden korunması gereken alanların duvar, döşeme, çatı, kapı, pencere ve tesisat elemanlarına,
- Çevreye yaydıkları gürültünün önlenmesi gereken jeneratör, hidrofor, kalorifer dairesi gibi alanların ve yüksek ses düzeyine sahip eğlence yerleri vb. mekânların duvar, döşeme, tavan, pencere, kapı ve tesisat elemanlarına,
- Sinema, tiyatro, konser ve konferans salonu, TV ve ses kayıt stüdyosu gibi kullanım koşulu sese bağlı alanların duvar, döşeme, tavan, kapı, pencere ve tesisat elemanlarına yapılmalıdır.
Zemin Ses Yalıtımı Malzemeleri
Zemin ses yalıtımı tanımı
Konutlar, okul, hastane, yurt, otel, iş yeri gibi, gürültünün zararlı etkilerinden korunması gereken alanlarda ve ayrıca çevreye yaydıkları gürültünün önlenmesi gereken jeneratör, hidrofor, kalorifer dairesi gibi alanların ve yüksek ses düzeyine sahip eğlence yerleri vb. mekânların duvar, döşeme, tavan, pencere, kapı ve tesisat elemanlarının ses düzeyini düşürmek için uygulanan yalıtım malzemelerine ses yalıtım malzemesi denir.
Zemin Ses Yalıtımı çeşitleri
Ses yalıtım malzemeleri, ses ve gürültü şiddetinin yoğunluğuna, uygulanacak mahallin durumuna ve yalıtım malzemesinin cinsine göre beş gruba ayrılmaktadır.
Bunlar; Mineral Yünler (Cam yünü, taş yünü), Polietilen, Kauçuk Köpüğü, Ahşap Yünü ve Poliüretan malzemelerdir.
Mineral Yünler (Cam Yünü, Taş Yünü)
Ergitilmiş camdan elde edilen ısı ve ses izolasyonunda kullanılan, bükülebilir, ateşe dayanıklı cam lifleridir.
Polietilen
Boru yapımında kullanılan ve ayrıca gıda maddelerinin saklanması için üretilen maddelerin yapımında kullanılan, petrol türevidir. İnşaat sektöründe ısı ve zemin ses yalıtımı için kullanılmaktadır.
Kauçuk Köpüğü
Kauçuktan elde edilen yalıtım malzemesidir. Hem ısı hem de ses yalıtımında kullanılmaktadır.
Ahşap Yünü
Ahşap yünü levhalar, izolasyon ( yalıtım ) amaçlı olarak ahşap ürünlerden üretilmiş bir malzeme olup, pek çok sentetik ürüne göre de belli başlı üstünlüklere sahiptir. Bazı yerlerde ayrıca odun lifli levha olarak da adı geçmektedir. Her şeyden önce sentetik ürünlerin bir kısmı yangına karşı ahşap ürünler kadar dayanıklı değildirler. Bununla birlikte ahşap ürünler, neme karşı dayanıksızdır.
Poliüretan
Birçok sektörde yardımcı malzeme olarak kullanılan bir karbon bileşiğidir. Kullanım amacına göre sert ve yumuşak olarak üretilmektedir. Sert olarak üretilen poliüretanlar yapıda yalıtım malzemesi olarak kullanılmaktadır. (Bkz. Poliüretan Nedir? Kullanılan Yerler ve Uygulaması Nasıl Yapılır? )
Özellikleri
Yapılarda kullanılacak ses yalıtım malzemelerinin özellikleri ise şöyle olmalıdır,
Yoğunluk
Bir ürünün yoğunluğu arttıkça hem ortam hem de darbe sesi yalıtım gücü de artar. Düşük yoğunluklu malzemeler (110 – 130 kg/m3’den küçük) yeterli zemin ses yalıtımı yapamazlar. Ancak çok yüksek yoğunluklu malzemeler yapının statik yükünü artırarak başka sorunların ortaya çıkmasına yol açabilirler.
Sertlik
Sert malzemeler yüksek yoğunluğa sahip olsalar dahi darbe seslerini yalıtamazlar (Örn. beton). Esnek malzemelerin darbe emme yeteneği daha yüksektir.
Hücresel Yapı
Malzemenin açık hücrelere sahip olması (lifli ya da serbest granüllü yapı) ortam sesi yalıtımı performansını artırırken, kapalı hücrelere sahip olması (mantar gibi bal beteği yapısı) titreşimleri sönümlemesini sağlayarak darbe sesleri yalıtımında etkinliğini yükseltir. Silentcork hem açık hem kapalı hücrelere sahip tek ses yalıtım ürünüdür.
Fiziksel Dayanım
Özellikle zeminde kullanılan ürünler sürekli olarak yüke ve darbeye maruz kalırlar. Zaman içinde meydana gelen çökme malzemenin orijinal yapısının bozulmasına ve ses yalıtım özelliğinin yitmesine yol açar.
Nem ve Küfe Dayanım
Lifli ya da sentetik malzemelerin neredeyse tamamı neme ve küfe karşı dayanıksızdır. Nem, küf ve bazen de bakteri oluşumları zamanla malzemenin yapısını bozar; yalıtım gücünün yitmesine yol açmakla kalmaz insan sağlığı için de tehlike oluşturur.
Yangın Güvenliği
Özellikle döşeme altında kullanılan ürünler yangına karşı dayanıklı olmalıdır. Yangınlarda yaralanma ve ölümlerin pek çoğu zehirlenmeden kaynaklanmaktadır. Yalıtımda çabuk alevlenen ve yandığında zehirli gaz çıkaran sentetik ürünler tercih edilmemelidir.
Böceklenme
Tıpkı bakteriler gibi böcekler de ilaçlama ile ulaşılamayan yumuşak yapı elemanlarına kolayca yerleşirler. Bu durum hem yalıtımın başarısız olmasına hem de sağlıksız bir mekanın ortaya çıkmasına yol açar.
Zeminde Ses Yalıtım Malzemesini Hazırlama Kuralları
Zemin ses yalıtımı işlemine başlamadan önce yalıtım malzemesinin hazırlanması için gerek yapılacak işin amacına ulaşması gerekse işin kalitesi açısından uyulması gereken bazı kurallar vardır.
Bu kurallar şöyle sıralanmaktadır.
- Ses yalıtımı yapılacak zeminin metrajı çıkartılarak gerekli malzeme miktarı ve cinsi belirlenir.
- Belirlenen malzeme zeminin yapısına göre ve girinti-çıkıntılara göre maket bıçağı yardımıyla şekillendirilir.
- Kullanılacak malzeme katlanabilir bir malzeme ise süpürgeliklerde ne kadar katlanması gerektiği belirlenir.
- Kullanılacak yalıtım malzemesi, çalışmayı etkilemeyecek şekilde mekânın belli bir yerinde toplanır.
Zeminde Ses Yalıtım Malzemesini Uygulama Kuralları
Döşemelerde ayak sesi eşya çekme sesi gibi darbe seslerinin de bitişik, alt ve üst mekânlara geçişinin önlenmesi gerekir. Bu amaçla uygun malzemelerle yüzer döşeme uygulamaları yapılır. Darbe seslerin önlenmesi, ancak çift katmanlı döşeme uygulaması ile mümkündür. Bu amaçla döşeme üzerinde ses yalıtım malzemeleri yerleştirilir. Ardından üzerinde oluşturulacak şap ve döşeme kaplamasının betonarme döşeme ve duvar elemanlarıyla teması kesilecek şekilde ses yalıtım malzemesi süpürgelik hizasına kadar duvarlarda devam ettirilir. Böylelikle insanların üzerinde hareket edecekleri döşemenin duvarlar ile teması kesilerek, ses yalıtım malzemelerinden oluşan bir nevi havuzun içerisine alınması sağlanır. Böylece doğrudan veya dolaylı yollardan ses iletimine neden olacak ses köprüleri ortadan kalkar. Bu sisteme “yüzer döşeme” adı verilir.
Zemine ses yalıtımı yapmak için aşağıdaki işlem sırası takip edilir.
- Yalıtım işlemi için gerekli olan araç ve gereçler hazırlanır.
- Yüzey yağ, toz, harç artığı, demir filizleri gibi atıklardan temizlenir.
- Yapısal ya da yüzeysel bozuk satıhlar varsa uygun tamir harçları ile tamir edilir.
- Döşeme kaplamasında meydana gelebilecek darbe ve titreşimin duvarlar vasıtasıyla komşu mekâna geçmesine engel olmak için, kaplama üst kotuna göre belirlenecek kalınlıkta levhalar kesilerek tüm döşeme etrafına süpürgelik hattınca döşenir.
- Taşyünü, polietilen, kauçuk köpüğü gibi döşeme ses yalıtım levhalarından seçilen yalıtım malzemesi döşeme üstüne serbest olarak ve aralarında boşluk kalmayacak şekilde döşenir.
- Ses yalıtım malzemelerinin birleşim yerleri izolasyon bandı ile bantlanır.
- Gerekiyorsa şap dökülmeden önce levhaların üzerine su geçirimsiz bir örtü veya nem tutucu serilir.
- Yalıtım malzemesi döşendikten sonra üzerine şap uygulaması yapılır.