Karot, silindire benzeyen kesici bir makine ile betonarme yapıdan numune alınma işlemidir. Betonarme sistem silindir şeklinde delinir. Ve silindir içerisinde havuca benzeyen beton donatı parçası çıkar. Bu havuca (ing. carrot) benzeme şeklinden dolayı karot adını almıştır.
İnşası tamamlanmış yapılarda bu işlem gerçekleştirilerek, donatı elemanlarının kalitesi ve yapısı değerlendirilerek yapının yaklaşık olarak ne kadar süre sağlam kalacağı ve depreme dayanıklılığı ölçülür. Karot alımı, yanlış uygulandığı takdirde yapıya zarar verebilecek bir yöntemdir. Bu sebeple yapıya en az zarar verecek, yapıyı riske atmayacak ve mühendislerin hesaplamalarına uygun olacak şekilde alınmalıdır.
Yapının ve yapı gücünün taşıyıcılığını etkilemeyecek noktalar seçilmeli ve o noktalardan numune alımı yapılmalıdır. Alınan numuneler uygun koşullarda saklanarak, en kısa süre içerisinde gerekli testlere tabi tutulmalıdır. Bu testler ve sonuçlar ilgili mühendislerin gözetimi altında olmalıdır.
Karotun Kullanım Alanları
Karot makinesi ilk üretildiğinde sadece numune alma işlemi için kullanılırken, günümüzde farklı işlemler için de kullanılır hale gelmiştir.
Karotun Kullanıldığı Yerler
- Tadilat işleri
- Kapı – pencere yeri açma
- Kablo ve altyapı döşeme çalışmaları
- Gider açma
- Beton güçlendirme işlemleri
- Yapı kontrolü
Bütün bu işlemler vb. için kullanılacak karot cihazı farklılık gösterir. Kullanım kolaylığı ve versatil olması açısından son model makineler tercih edilebilir.
Karotun Avantajları Nelerdir?
Karot makinesi sadece delinecek alanda küçük bir oyuk açarak işlem gerçekleştirir. Bu sayede yapının diğer kısımlarında çatlama veya kırılma olmaz. Bu işlemi kısa sürede hallederek başarılı bir işlem gerçekleşmesine olanak tanır. Birden fazla türü ve delici ucu olması sayesinde farklı ihtiyaçlara çözüm sunar.
İdeal Karot Alımı
Beton donatı numuneleri yetkili kişiler gözetiminde ideal ölçülerde alınmalıdır. Analiz için gerekli miktarda numune alınmalı ve alınırken mevcuttaki tesisata zarar vermemeye dikkat edilmelidir. Numuneler yeni dökülmüş bir betondan alınmamalı, en genç 28 günlük olmalıdır.
Karot için Numune Alınacak Yerler
- Bölme duvar, parapet vb. gibi yapısal olmayan amabunlarla aynı betona sahip elemanlar
- Perde
Mümkün olduğunca donatının geçmediği ve moment sıfır noktasından numune alımı gerçekleştirilmelidir. Kenarı 30 cm’den kısa olmamalıdır. Narin sayılabilecek noktalardan numune alımı yapılmamalıdır. Bu nedenler yapının kenar ve köşelerinde bulunan perde ve kolonlardan numune alımı tercih edilmelidir.
Kolon
Betondaki donatı noktaları tespit edilmeli ve donatının geçmediği noktadan numune alımı gerçekleşmelidir. Bu noktanın moment sıfır noktası olan orta bölgede olması gerekmektedir. Kolon kenarı 30cm’den az olmamalı ve bir kolondan yalnızca bir numune alınmalıdır. Böylece yapı statiğine zarar verilmeden karot işlemi tamamlanabilir.
Kiriş
Donatı noktaları hesaplanmalı ve donatının olmadığı bir moment sıfır noktasından yani mesnet bölgesinden alınmalıdır. Kiriş yüksekliği 30 cm’den küçük olmamalı ve yalnızca bir kirişten bir karot alınmalıdır. Fakat mümkün olduğunca kirişten karotun alınması tercih edilmez.
Döşeme
Yapılardaki döşemeler geniş yüzeyli olduğundan ve priz sürecinde döşemelerin yeterli miktarda kür edilmemesinden dolayı yapıdaki döşeme betonunun basınç dayanımı kolon ve perdelerdeki basınç dayanımından daha düşük çıkabilmektedir. Bunun yanı sıra döşeme kalınlıkları genellikle karotun boyutunu sağlamamakta ve döşeme kaplamaları karot alımı sürecinde zorluk çıkarabilmektedir.
Karot Numunesine Etki Eden Faktörler
- Numunenin çapı ve yüksekliği
- Narinliği
- Numunenin alındığı yer
- Numunenin alınma yönü
- Karotun nem durumu
- Betonun yaşı
- Beton içinde donatı bulunması
- Karotun kırım hızı
Karot Deneye Nasıl Hazır Edilir?
Karotun agrega yapısı, çatlak durumu, boşluk yapısı incelenir ve uygun bulunan numuneler deneye tabi tutulur. Karotta çatlak varsa eğer tıraşlanmalıdır.
Karotun içerisinde kesitine dik donatı varsa deneye tabi tutulamaz, donatı kesite paralel ise dayanım düşük çıkar.
Karot numunesi, çıkarıldıktan sonra en az 3 gün laboratuvar koşullarında korunmalı ve kuru tutulmalıdır. Karotun yüzeyi tıraşlanmadıysa eğer başlık (çimentolu başlık, kükürtlü başlık, kum tablası, kauçuk başlık) yapılmalıdır.
Bu Yazıyı Paylaş!