Boru destekler
“Boru destekler” içten destek sağlayan yatay destek elemanlarından birisidir. Derin temel kazılarında zemin koşulları ankraj imalatı için uygun değilse iksa perdesi yatay destek elemanı olan boru destekler ile desteklenebilir.
Yanal destek elemanları kendi içerisinde içten ve dıştan destek sağlayan elemanlar olarak ikiye ayırılabilir.
Dıştan destek sağlayan zemin çivisi ve ankraj destek elemanlarının yapılabilmesi için kazı çukurunun dışındaki zemin tabakası sağlam olmalıdır. İksa sistemi kazı çukuru dışındaki sağlam zeminden alınan kuvvetle tutulmaktadır.
Eğer kazı çukuru dışındaki zemin tabakası sağlam değilse iksa perdesinin stabilitesi içten destek sağlayan destekler ile sağlanır.
Boru destekler, iksa perdesinden gelen reaksiyon kuvvetini başka bir iksaya veya düşey yapı elemanına aktarırlar.
Ankraj veya konsol fore kazık yapılamayan kazılarda iki komşu cepheye çapraz olacak şekilde çelik boru konulması ile uygulama gerçekleşmektedir. İnşası yapılan yapı yükselmeye başladıkça çelik borular kaldırılarak yapı tamamlanır.
Metro güzergâhı ve su kanalları gibi yapılarda iksa maliyetlerinin azaltılması amacıyla karşılıklı iki perde arasında sıklıkla uygulaması yapılmaktadır. Yanal yüklere karşı kanal üstleri betonarme yapı elemanları ile kapatılır ve çelik boru destekler sökülerek başka tarafa alınarak tekrar kullanılabilir.
Boru Destekler de İmalat esasları
- Boru desteklerin yerlerine yerleştirilmesi yapılmadan önce düşey iksa perdesi üzerinde belirlenen kotta betonarme veya çelik kuşak kiriş yapılır. Boru destekler betonarme veya çelikten yapılan kuşaklara bağlantı yapılarak iksa sistemi desteklenir.
- Kuşak kirişinin düşey yapı elemanında asılı kalabilmesi için epoksi filizler ile ankraj yapılır.
- Betonarme kuşak kiriş yapılacaksa boru desteklerin geleceği konumlarda çelik plakaların kiriş içerisine yerleşimi yapılır.
- Boru Destekler kesilerek veya birbirine eklenerek istenilen boyutlara getirilir. Yerine yerleştirilmesi direk olarak plakaya yapılır veya daha önceden kaynak yapılmış olukların içerisine olur. (Kaynak Nedir? Kaynak Çeşitleri ve Yöntemleri)
- Boru desteklere elastik deformasyon sınırlarını geçmeyecek şekilde, yanal toprak basıncının aksine tepki oluşturmak için boru üzerine basınç ile önyükleme yapılabilir. Böylece iksa perdesinin yanal deplasman hareketi düşük seviyelerde tutulabilir.
Tasarım Esasları
Borular, kendi ağırlıklarından dolayı eğilme momentine ve yanal kuvvetlerden kaynaklanan normal kuvvet etkisine maruz kalırlar. Yapılacak boyutlandırmada eğilme ve normal kuvvetlerin etkisi altında çalışan bir kolon olarak düşünülüp hesap yapılabilir.
Boru destekler yerlerine yerleştirildiklerinde iki ucu mesnetli bir kiriş gibi kendi ağırlıkları ile eğilmeye zorlanır. Bu yüzden boru destek boyu arttıkça iksadan gelen yüklerden daha çok kendi zati yükü altında zorlanacaktır. Yanal yük hesabı alan ve mafsal metotları ile yapılabilir. Mafsal metodu daha çok kullanılmaktadır.
Normal kuvvet ve eğilme momentine göre yapılan hesaplamalara göre boru karelajı ve özellikleri belirlenir. Boruların karelajında hafriyata engel olmayacak şekilde yapılmasına dikkat edilmelidir.
Bu Yazıyı Paylaş!