Doğal Taş Duvar Nasıl Yapılır? Taş Duvar Çeşitleri Nelerdir?

Doğal taş duvar, fiziksel özellikleri dikkate alınarak usulüne uygun mekanlarda doğru yapım yöntemleri ile uygulama yapıldığında, sağlam, dayanıklı, işlevsel ve göz alıcı bir malzeme çeşitidir. Doğal bir malzeme olduğu için insan yapısı endüstriyel malzemelerde olmayan özellikleri bir arada bulunduran ve benzeri olmayan üstün bir malzemedir.

Peyzaj tasarımlarında doğal taş kullanılması isteniyorsa, başarılı ve uzun ömürlü bir netice elde etmek için hangi doğal taşın nerde kullanılabileceği ve kullanım yöntemlerine dikkat edilmesi gerekir. Yapım aşamasında daha önceki yazılarımızda sıraladığımız doğal taşlar ile peyzaj yapılması tasarım ilkelerine dikkat edilmeli ve gerekli önem verilmelidir. Yapacağımız uygulamanın işlevsel ve estetik yönü olmalıdır.

Doğal Taş Duvar ve Çeşitleri

Duvarlar, bahçenin sınırlarını belirleyen, mekân etkisi oluşturan güçlü sınırlayıcı imalatlardır. Sınırlama yapmasına ilave olarak, bahçede rüzgâr, gürültü, toz perdesi oluşturarak konforun artmasına katkısı olur. Eğimli bahçe zeminlerinde düz mekanlar meydana getirerek kullanılabilir alanın miktarını arttırır.

Yapılarda kullanılan doğal taşlar, mimari projelere uygun olarak yüzeyleri işlenerek istenilen tasarıma hazır hale getirilirler. Yapılmak istenilen imalata uygun olarak formal veya informal hatlarda olabilirler. Yapı elemanı olarak kullanılacak taşlarda don, sıcaklık farkı ve atmosferik olaylar gibi çevresel faktörlerden etkilenmemesi ve ayrışmamış olması istenir. Renkleri ilk günkü halini korumalı ve zaman içerisinde solmaması gerekir. Taş duvarlar kuru doğal taş duvar  veya harçlı taş duvar olarak yapımı gerçekleştirilebilir. Kuru taş duvar yapılmasında doğal bir görüntü oluşturulacak şekilde taşların birbiri üstüne konulması ve harç kullanılmaması esastır. Bu tip duvarlar yük taşımayan her yerde kullanılabilirler. Harçlı duvarlarda ise daha düzenli ve stabil bir görünüş vardır. Fakat bu tür duvarların inşası daha zor olur.

Kuru Doğal Taş Duvar

Genellikle kuru doğal taş duvar genişliği bitmiş yüksekliğin üçte ikisi oranında olmalıdır. Çünkü taşlar işlenmediği için gelişigüzel şekillerde olmaktadır. Genelde asgari iki geniş taş üstüne yapılırlar. Bu sayede tasarım yapan kişi taşların açısını, duvar merkezine gelecek şekilde yükleme olmasını ve duvarın taşıma gücünün çoğaltılmasına olanak verir.

Kuru taş duvarlar esnek yapılarından dolayı betonarme temele ihtiyaç duymazlar. Duvar altında 15 – 30 cm aralığında kazı yapılıp 5’ er cm tabakalar halinde çakıl serilip sıkıştırılması yeterli olur. Ama duvar, araç ve yayaların geçtiği bir yol kenarında yapılacaksa betonarme temel yapılıp daha stabil ve güvenli bir hale getirilir.

Harçlı Taş Duvarlar

Harçlı taş duvar yapılmasında derz dolgulu harç kullanılır ve taşların birbirine kenetlenmesi sağlanır. Kullanılacak taşların boyutları haricinde şekilleri de önem taşır. Şekillerine göre kullanılacak taşlar geometrik şekilsiz bloklar ve geometrik şekilli bloklar olarak gruplandırılabilir.

Geometrik Şekilsiz Bloklar Kullanılarak Doğal Taş Duvar Yapımı

Geometrik şekilsiz blok taşlar, ocaklardan ilk elde edildikleri biçimde olan veya çok az işlem görmüş değişik boyutlarda ve geometrik şekilleri olmayan taşlardır. Moloz taşların irili ufaklı ebatlarda olabilir ve yüzeyleri düzgün değildir. Bu tip taşlar duvar imalatında yerlerine yerleştirilirken fazla ve çıkıntılı olan yerleri çekiçle kırılarak inşası yapılırlar.

Doğal taş duvar yapımında taşlar sınıflandırılıp kullanılırsa çıkacak olan sonuç duvarın göze daha hoş gelmesine ve duvarın daha sağlıklı bir yapıda gözükmesine imkân tanır. Temel yapımında düz ve en geniş taşlar kullanılmalıdır. Dairesel olanlar duvarın üst bölümlerinde daha düzgün yapıda olanlar ise ara eleman olarak kullanılır. Küçük parçalar ise taşlar arasında kalan boşlukları doldurmaya yarar. Genel olarak taşlarda kalınlığın 10 – 15 cm kuyruk kısmının ise en az 20 cm olması istenir.

- Sponsor-

Moloz taşlar, doğal taş işçiliğinin ucuz olması ve diğer yapı malzemelerinin imalatına kıyasla daha basit olması sebebiyle sıklıkla kullanılan bir yapı taşıdır. Moloz taşlarda bağlayıcı olarak harç, çamur kullanılabildiği gibi duvar yükünün az olduğu yerlerde kuru olarak da imalat yapılabilir.

Moloz taş duvarlarda genel yapım kuralları

• 1 m² duvarda en fazla 15 adet taş olmalı, eşit mesafelerde dağıtılmış asgari iki adet kenet taşı (bağlantı taşı) olmalıdır.
• Taşların kalınlığı 15 cm’ den az olmamalıdır.
• Taş sıralarının üst kısımları harç kullanılarak tesviye edilip düzeltilmelidir.
• Harç taşların tüm yüzeyi kaplayacak şekilde olmalıdır.
• Derzlerde kalınlık 4 cm’yi geçmemeli, yerine oturtulan taşlar oynatılmamalıdır. Bu şekilde hatalı imalat yapılmışsa taş tekrar temizlenip harçlanmalı ve ıslatılıp yerine yerleştirilmelidir.
• Taş yüzeyleri mümkün olduğu kadar birbirine dik olmalı ve görünen yüzeye dik 5 cm’lik kısmı düzeltilmiş olmalıdır ve çukurluklar olmamalıdır.
• Derz kalınlığı iç yüzeylerde 3 cm’ nin üzerine çıkmamalıdır.

Geometrik Şekilli Bloklar ile Doğal Taş Duvar Yapımı

Geometrik şekilli bloklar, yüzeyleri düzlemsel ve prizmatik şekilleri olan yapı taşlarıdır. Kullanım yeri ve amacına uygun mekanik olarak veya bazı el aletleri ile işlenmesi sonucu dekoratif maksatla da kullanılabilir. Doğal taşları işlemek zordur ve işlenmesi zaman aldığı için pahalıya mal olurlar.

Fakat görünümlerinin güzelliği ve çevresel dış tesirlere karşı mukavemet göstermeleri sebebiyle sıklıkla tercih edilmektedirler. Moloz taşlar el aletleri yardımıyla kabaca düzeltildiğinde oluşan taşlara kaba yonu taş adı verilir. Daha fazla özen ve uğraş ile düzeltilmesiyle oluşan taşlara ise ince yonu taş denilir.

- Sponsor -

Taşların tüm yüzeyinin işlenmesi neticesinde oluşan muntazam şekilli taşlara da kesme taş denilmektedir. Bu tür taşlar geometrik olarak dikdörtgen veya kare biçiminde yontulurlar. Kaba ve ince yonu taşlar kullanım amacına göre 1 – 4 yüzeyi düzgün olabilirken kesme taşların tüm yüzü de düzgündür. Kesme taşın kullanım yerleri blok taşı olabildiği gibi kaplama taşı olarak da kullanılabilir.

Kaba Yonu Doğal Taş Duvarlar

Yüzeyleri sıva olmayacak cephe duvarları, istinat duvarı ve çevre duvarlarında kullanılabilir.

Kaba Yonu Taş Duvarlarının Yapım Kuralları

• Taşların yan ve yatak kısmına gelen yüzeyleri görünen yüzüne dik olarak asgari 15 cm murç ve tarakla düzeltilmelidir. Gerekirse taşın görünen yüzeyinin çevre kısmında 2 cm eninde düz kalem ile tesviye çerçevesi yapılmalıdır.
• Yüzeylerindeki kabarıkların mesafesi 3 cm’yi geçmemesi gerekir. Taşların boyutları ise yükseklik 20, genişlik 30, derinlik ise 25 cm civarında olmalıdır.
• Taşların arasında bırakılacak derz kalınlığı maksimum 2 cm olmalıdır. Her taş sırasındaki yükseklik farkı diğer taşlara göre 1/5 oranından fazla olmamalıdır. Düşey derz aralıkları 10 cm’ den az olmamalıdır.
• Moloz taş duvarlarda olduğu gibi yatay ya da karışık derzli yapılabilen kaba yonu taş duvarların görünen yüzlerindeki çerçeve içleri kabarık olacak biçimde yapılırsa bu tür duvarlara Sıklop Duvar adı verilir.

İnce Yonu Doğal Taş Duvar

İşçilik ve maliyetinin yüksek olmasının yanısıra estetik bakımdan güzel görünüş için bina cephelerinde uygulanan duvar türüdür.

İnce Yonu Taş Duvarların Yapım Kuralları

• İnce yonu taşlarda yan ve yatak yüzleri 15 cm derinliğe kadar gönyesinde, keskin ve düzgün bir biçimde olmalıdır.
• En küçük kenarları 20 cm’ den fazla olmalı ve 25 cm derinliğe kadar kesit daralması bulunmamalıdır. Yüzeylerinde çukurluk olmamalıdır.
• İnce yonu taşların yüzeyleri ya düzgün olmalı veya maksimum 2 cm olacak şekilde çıkıntılı sıklop duvar yapılmalıdır.
• Yapılan derzlerin kalınlığı duvar boyunca 1,5 cm’ den fazla olmamalı, taşların bağlantısı iyi yapılmalıdır.
• Farklı iki taş sırası arasındaki yüksekliklerin farkı maksimum 2 cm olmalıdır. En ince ve kalın taş sıraları arasındaki fark 4 cm’ den fazla olmamalıdır.

Kesme Doğal Taş Duvar

İki farklı kesme doğal taş duvar uygulaması vardır.

Kesme Blok Taş Duvarlar

Oldukça az görülen, işçiliği pahalı, derz kalınlıkları 1 cm’yi geçmeyen, derinlikleri duvar kalınlıklarına eşit, birbirlerine geçmeli ya da metal bağlantı gereçleriyle bağlanan ve el araçlarıyla, makinelerle kesilerek işlenen duvarlardır.

Kesme Blok Kaplama Taş Duvarlar

Arkalarında kargir duvar ile birlikte örülen, gönyesinde ve kenarları düzgün olarak uygulaması yapılan, kesme blok taşlardaki gibi işçiliği olan, yapımı pahalı duvar türüdür. Bu taşların kalınlık ve yükseklikleri en az 15 cm olmalı ve derzlerin aralığı 10 cm’yi geçmelidir. Daha çok ön cephe kaplamalarında kullanıldıkları için stabiliteyi sağlamak açısından taşların kenetlemesine dikkat edilmelidir.

Duvarlarda Kullanılan Taşların Genel Özellikleri

1. Taşlarda damar ve çatlak bulunmamalı. Homojen bir yapıda olmalıdır. Kırıldığında taşın sertliği yeterli olmalı, keskin köşe vermeli ve ufalanmamalıdır.
2. Harç ile olan aderansı, yapışma özelliği fazla olmalı ve pürüzlülüğü iyi olmalıdır.
3. Kalker türündeki taşlar ateşe maruz kalan alanlarda kullanılmamalıdır.
4. Yonu taşı olarak seçilen taşın ince taneli ve kolay işlenebilir olması gerekir.
5. Çok kenara sahip taşların köşe açıları en az 60 olmalıdır.
6. Laboratuvar ortamında taşlar test edilmeli, dayanıklılığı tecrübe edilmiş taşlar kullanılmalıdır.

Şekil ve Görevleri Bakımından Taşların Sınıflandırılması

Şekil ve görevlerine göre ikiye ayrılır.

• Sıra Taşları veya boyuna taşlar: En büyük boyutu duvar yüzeyine paralel yerleştirilir.
• Kenet Taşları veya bağlantı taşları: En büyük boyutu duvar yüzeyine dik olarak yerleştirilen taşlar bu gruba girer.

Ayrıca taş duvar nasıl yapılır? nelere dikkat edilir? isimli içeriğimizi de okuyabilirsiniz.