Bu yazımızda mantolama nedir? Dış cephe mantolama nasıl yapılır?, Kullanılan malzemeler nelerdir? gibi soruların cevabını vermeye çalışacağız.
Dış cephe mantolama, binalarda sıcak ve soğuk hava kaybının en aza indirilmesi amacıyla, binanın tüm çevresinin ısı yalıtım malzemeleri ile kaplanmasına denilir. (λ) Isı iletim katsayısı, bir malzemenin ısıyı ne kadar iyi, yani çabuk ilettiğini gösteren bir çarpandır. Isı yalıtım malzemelerinin değerlendirilmesinde (λ) değeri temel alınır. Isı iletim katsayısı yükseldikçe ısı yalıtım özelliği de azalacaktır. Standartlara göre λ=0,065 W/mK ‘nın altındaki malzemeler ısı yalıtım malzemesi olarak tanımlanır.
Dış Cephe Mantolama Neden Yapılır?
Isı Kaçaklarını Ortadan Kaldırmak
Mantolama yapılmasındaki amaç içerideki ısının dışarıya, dışarıdaki ısının da içeriye girmesini ortadan kaldırmaktır. Böylelikle kışın soğuk havalarda içerideki sıcak havanın dışarı çıkması engellenir. Sıcak havalarda ise içerideki soğuk havanın dışarı çıkması engellenir. Yani dış cephe mantolama, sadece soğuk havalarda ısı kaybını engellemek için yapılmaz.
Tasarruf Etmek
Yapılarımızda ısıtma ve soğutma amacı ile kullandığımız kombi, kalorifer, elektrikli soba, klima ve benzeri aletlerin harcamış olduğu enerji miktarı yüzde 50 oranında azalacaktır. Dış cephe mantolama ile birlikte temel ve çatıda da ısı yalıtımı yapılmışsa bu oran daha da artacaktır. Bu tasarruf ile mantolama yapılması hem kendi bütçemize hem de ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır.
Su izolasyonu
Ayrıca dış cephe mantolama yapılması sayesinde dışarıdaki, yağmur ve kar sularının içeriye girmesi de önlenmiş olur.
Binaların Restorasyonu – Yenilenmesi
Mantolama yapılmamış eski binalarda, dış cephe mantolama yapılarak yeni bir görünüm elde edilir.
Küf, Mantar, Buğu, Terleme, Rutubet Çözümü
Dış cephe mantolama yapılmayan binalarda, oda içerisindeki sıcak hava duvara yakın bölgelerde soğuk hava ile karşılaşır. Sıcak ve soğuk havanın karşılaştığı bu yerlerde yoğuşma meydana gelir. Bu soğuk havalarda içerideki sıcak havanın camlarda oluşturduğu buğu gibidir. Özellikle kuzey cephe duvarlarında terleme, rutubet gibi istenmeyen durumlara yol açabilir. Dıştan mantolama yapıldığında soğuk ve sıcak havanın karşılaşması mantolama yüzeyinde olur. Dolayısıyla küflenmenin, duvar yüzeyinde buğu, terleme gibi sorunların önüne geçilmiş olur.
Çevresel Faktörler
Kömür, doğalgaz gibi yakıtların tüketimi azalacağı için hava kirliliğinin önlenmesini sağlar.
Binanın Ömrü ve Depreme Karşı Dayanımı
Mantolama sayesinde iç ve dış sıcaklık farklarından dolayı oluşacak yoğuşma engellenerek, beton içerisindeki demir donatıların korozyana uğramasının önüne geçilmiş olur. Böylelikle bina daha uzun süre dayanıklı olacak ve depreme karşı korunmuş olacaktır.
Dış Cephe Mantolama Malzemeleri
Dış cephe mantolama (ısı yalıtım) malzemeleri aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.
- Eps, Xps veya Taşyünü
- Isı Yalıtım Yapıştırıcısı
- Isı Yalıtım Sıvası
- Isı Yalıtım Donatı Filesi
- Isı Yalıtım Astarı
- Dekoratif ( Mineral ) Sıva
- Çelik Çivili Mantolama Dübeli
- Pvc Köşe Profili
- Damlalıklı Fileli Konsol Profili
- İskele
Dış Cephe Mantolama Eps Isı Yalıtımı
Eps,Expanded Polystyren Foam kelimelerinin kısaltılmış halidir. Genleştirilmiş Polistiren Köpük manasına gelir. Stiren monomerin polimerizasyonuyla petrolden elde edilen, köpük haldeki kapalı gözenekli tipik olarak beyaz renkli bir termoplastik malzemedir. Genellikle Eps mantolamada 15-20 kg/m3 yoğunlukta kullanılır.
Karbon Katkılı Eps
İçerdiği grafit katkısı sebebiyle kızıl ötesi emicilik ve yansıtıcılık özelliği kazanarak , ısı iletkenliği’nin büyük oranda azalması imkanını sağlar, rengini de bu maddeden alır. EPS nin , üstün teknik , su buharı geçirgenlik , boyut stabilitesi , çevre dostu olması gibi diğer tüm özellikleri grafit katkılı EPS’de de aynen mevcuttur. 15 kg/m3 yoğunluğa sahip bir grafit reflektörlü EPS, 30 kg/m3 yoğunluğundaki bir EPSnin Isıl İletkenlik değerine sahiptir. Bu sayede yaklaşık %20 daha iyi bir ısı yalıtımı sağlanarak daha ince yalıtım levhalarıyla eşdeğer yalıtım performansına yazın ve kışın ulaşmak mümkün olmaktadır.
Dış Cephe Mantolama Taşyünü
Taşyünü volkanik bir kaya olan bazalt taşının 1400-1500 derecede eritilerek elyaf haline getirilmesiyle oluşturulur. İçeriğinde yüzde 97 oranında doğal elyaf bulunduran ısı yalıtım malzemesidir. Dış Cephede kullanılacak taşyünü yoğunluğu 110-150 kg/m3 olmalıdır.
Dış Cephe Mantolama Xps
Homojen hücre yapısına sahip, ısı yalıtımı yapmak amacıyla üretilen ve kullanılan köpük malzemelerdir. XPS’in hammaddesi olan polistren, ekstrüzyon işlemi ile hat boyunca istenilen kalınlıkta çekilir. Sürekli bilgisayar kontrolünde yapılan bu üretim sayesinde homojen balpeteği görünümünde, kararlı bir hücre yapısı elde edilir. Hücreler bütün yüzlerinden birbirine bağlıdır. Hava hücrelerin içine hapsedilmiştir. Dış cephede genellikle 25-30 kg/m3 yoğunluğunda xps ısı yalıtım levhası kullanılır.
Eps, Xps veya Taşyünü Isı Yalıtım Levhası sarfiyat olarak yüzde 5 alınır. Yani 1 m2 mantolama için 1,05 m2 sarfiyat olur. Kullanılacak ısı yalıtım levha kalınlığı bölgelere göre, iklim şartlarına göre değişiklik gösterebilir.
Dış Cephe Mantolama Isı Yalıtım Yapıştırıcısı
Çimento esaslı, nefes alma kabiliyeti yüksek, polimer takviyeleri ile yüksek tutunma gücüne sahip ısı yalıtım plaka yapıştırıcısıdır. Eps, Xps ve Taşyünü gibi mantolama yalıtım malzemelerini yapıştırmak için kullanılır.
Yapıştırma yapılacak alt yüzeyin temiz, kuru olması istenir. Toz ve pislik olmaması gerekir. Yapıştırma yapılacak yüzey sağlam olmalı, gevşek malzeme bulunmaması gerekir. Tamirat gereken kısımlar yapıştırma yapmadan önce düzeltilmelidir.
Genellikle 25 kg torbalar halinde paketlenmiştir. Şantiyeye paletlenmiş olarak gelir.
Hesaplama Şekli: Üretici firma teknik bilgi föylerinde 5 kg/m2 sarfiyatı olduğu yazar. Mantolama yapılacak alt zeminde olabilecek bozuk imalatları da düşünürsek bir miktar fazla almakta fayda vardır. 6 kg/m2 olarak alınabilir.
Dış Cephe Mantolama Isı Yalıtım Sıvası
Tüm ısı yalıtım plaka yüzeylerinin (Eps, xps veya taşyünü) sıvanmasında ve 160 gr/m2 donatı filelerinin yerleştirilerek donatı katının oluşturulmasında kullanılır.
Isı yalıtım sıvasında dübellerin ısı yalıtım plakalarının içine tam olarak gömülmüş olmasına dikkat edilmelidir. Dübel üzerindeki potluklar imalatın işçilik kalitesini düşürür kötü bir görüntü verir.
Hesaplama Şekli: 1 m2 mantolama yapılacak xps ve eps yüzeylerde 5 kg/m2 olarak alınabilir. Isı yalıtım plağı taşyünü ise bir miktar daha fazla alınmalıdır.
Isı Yalıtım Filesi
Donatı filesi; 160 gr/m2 ağırlıkta, 3,5×3,5 mm göz aralıklı ve yüksek alkali dayanımlı olmalıdır. Isı yalıtım plağı (eps,xps veya taşyünü) üzerine yapılan sıva ile birlikte kullanılır.
Şartnamede istenilen malzemenin markasına dikkat edilmelidir. Vertex gibi markaların file fiyatı biraz daha pahalıdır.
Uygulamada donatı filelerinin bindirmelerine dikkat edilmesi gerekir.
Hesaplama Şekli: 1 m2 mantolamada 1,10 m2 160 gr/m2 file kullanılır.
Isı Yalıtım Astarı
Organik esaslı, su bazlı, polimerlerle takviye edilmiş, uygulandığı yüzeyin emiciliğini homojen hale getiren ve üzerine uygulanan kaplamaların yapışma özelliğini artıran, kullanıma hazır astardır.
Isı yalıtım sıvalarının üzerine son kat kaplama öncesinde emicilik dengeleme ve tutunma artırma amacı ile kullanılır. istenirse, mevcut sıvalı sistemler üzerine de kaplama veya boya öncesinde kullanılabilir.
Hesaplama Şekli: 1 m2 mantolamada 0,10 kg/m2 sarfiyat alınır.
Dekoratif (Mineral Sıva)
Beyaz çimento esaslı,polimerlerle takviye edilmiş yüksek su iticiliğe sahip nefes alma kabiliyeti geliştirilmiş dekoratif(mineral) kaplama ürünüdür.
Isı yalıtım sıvasının üzerine mala ile uygulanır. Dekoratif sıvası yapılan cephede ek yapılmamalıdır. Merkezden merkeze tüm alan kaplama yapılmalıdır.
Hesaplama Şekli: 1 m2 mantolamada 2,5 – 3,0 kg alınabilir.
Çelik Çivili Mantolama Dübeli
Isı yalıtım levhalarının (eps, xps veya taşyünü) beton, bims, tuğla v.b. zemine sabitlenmesinde kullanılır. Isı yalıtım plağı içerisine havşa açma aparatı ile boşluk açılır. Dübellerin mantolama içerisine tam olarak gömülmesi, ısı yalıtım plağı ile hem yüz olması sağlanır.
Hesaplama Şekli: Şartnamede kaç adet istendiği belirtilebilir. Şartnamede belirtilmemişse 8 adet alınabilir.
Dübel tipi, boyutu ve sayısı; yapının yüksekliğine, rüzgar kuvvetine , emme( Negatif) ve basma ( pozitif) yüklerine, yüzey özelliklerine, yapının bulunduğu yerleşim bölgesine göre değişir. Tabloda kaç tane kullanılması gerektiği belirtilmiştir.
Fileli Köşe Profili
Yapının kenar köşe merkezlerinin düzgün olmasına ve darbelere karşı daha dayanıklı olmasına yarar.
Hesaplama Şekli: 1 m2 mantolamada 0,25 mt olarak alınabilir.
Damlalıklı Pvc Konsol Profili
Yalıtım uygulamasındaki kapı, pencere çıkıntıları, balkon ve cumba altları gibi riskli bölgelerde suyun yalıtım sistemine zarar vermemesi için tasarlanmış kendinden fileli PVC konsol profilidir.
Hesaplama Şekli: 1 m2 mantolamada 0,10 mt olarak alınabilir.
İskele
Dış Cephe Mantolama Nasıl Yapılır?
Hazırlık
Dış cephe mantolama nasıl yapılır? ile ilgili ilk yapılacak işlem hazırlık aşamasının tamamlanmasıdır.
- Mantolama yapılacak yüzeyler, toz, moloz, kir, şerbet akıntıları, harç artıkları, kalıp yağı, boya, alçı sıva, macun v.b. kalıntılardan, gevşek malzeme ve benzerlerinden, her türlü kesici cisimden, makine, yağ ve benzerlerinden arındırılmalıdır.
- Zayıf yüzey koşulları ile karşılaşılan noktalarda mutlaka güçlendirmeye yönelik kazıma, sıvama ve çentikleme gibi imalatlar tamamlanmalıdır.
- Uygulama yapılacak alanların mevcut durumları işe başlanmadan önce incelenmeli, imalat için gerekli ölçümler yerinde yapılmalı ve bu alanların imalata hazır hale getirilmesi için gerekli düzeltme ve temizlik yapılmalıdır.
- Tüm imalatlar; şartnameye, üretici firmanın kataloglarında yazılı açıklamalarına ve imalat çizimleri detaylarına uygun olarak yapılmalıdır.
- Hava sıcaklığının uygulamaya uygun olduğu koşullarda imalat yapılmalıdır.
- Uygulama yüzeyleri yağmur, su ve toz etkisinden korunmalıdır.
- Yüzey aşırı nem kaybından korunmalı, priz süresince nemlendirilmelidir.
Başlangıç Profili Yerleştirilmesi
İlgili projesine göre, ısı yalıtım levhasının başlangıç kotunda kullanılacak profilinin ölçüsü, kotu, uygulanacak olan sistem ve detaylara göre belirlenmelidir.
Isı Yalıtım Levhalarının Yerleştirilmesi
Dış cephe mantolama nasıl yapılır? ile ilgili hazırlık ve başlangıç profili uygulamasından sonra ısı yalıtım levhalarının yapıştırma harcı ile yerlerine yerleştirilmesine başlanır.
- Yalıtım levhalarının yapıştırılmasında kullanılan yapıştırma harcı, üretici firma teknik föylerine göre hazırlanmalıdır.
- Yapıştırıcı, paket üzerinde belirtilen oranlarda su ile uygun bir matkap veya karıştırma ucu yardımı ile homojen olarak karıştırılmalı ve hava şartlarına göre 2-4 saat içerisinde tüketilecektir.
- Sertleşen malzeme kesinlikle su ile tekrar yumuşatılarak kullanılmamalıdır.
- Yalıtım levhaları kenarları boyunca yaklaşık 5 cm genişliğinde, 2-3 cm kalınlığında bir çerçeve oluşturacak ve orta kısımlara da noktasal yapıştırıcı sürülecektir.
- Yalıtım levhalarının birleşim derzlerine yapıştırıcı bulaşarak ısı köprüleri ve düzensizlikler oluşturmamalıdır.
- Yapıştırıcı sürülmesi işleminden sonra; ısı yalıtım levhaları yüzeylerin alt kısmından başlanarak yukarı doğru aralıksız ve şaşırtmalı olarak hafifçe kaydırılıp yapıştırılmalıdır.
- Levhaların bastırılıp sıkıştırılması esnasında yanlardan taşan harç bir sonraki levha yerleştirilmeden önce mutlaka temizlenmeli ve levha aralarında ısı köprüsüne neden olacak derz oluşmamalıdır.
- Cephelerde ve köşelerde levhalar şaşırtmalı olarak yerleştirilmelidir.
- Pencere alt ve üstlerinde L şeklinde tam levhadan kesilmek sureti ile pencere ve kapı kenarlarında yatayda ve düşeyde derz oluşumundan kaçınılarak döşenmelidir.
- Binaların dilatasyon ile ayrılmış olan bölgelerinde hiçbir şekilde yalıtım sistemi devam ettirilmemeli, ilgili detay ve dilatasyon profilleri uygulandıktan sonra uygulamaya devam edilmelidir.
Levhaların Dübellenmesi
Dış cephe mantolama nasıl yapılır? ile ilgili sıradaki işlem yapıştırma harcı ile yapıştırılan levhaların dübellenmesidir.
- Yüzeylere yapıştırılan yalıtım levhalarını dübellemeye başlamadan önce, yapıştırıcının tamamen kuruması beklenmelidir. Bu nedenle dübelleme işlemine yalıtım plakalarının yüzeye yapıştırılmasından en az 24 saat sonra başlanmalıdır.
- Dübel yüzeyde en az 3 cm genişlikte bir tutunma yüzeyine sabitlenmelidir. Uygulama sırasında, çelik çivili dübel betonarme yüzeye minimumda 25 mm. girmelidir, dübelleme yeri delinirken buna dikkat edilmelidir.
Damlalık Profillerinin Yerleştirilmesi
Çatı saçaklarına pencere boşluğu üst merkezlerine ve gerekli detaylara yağmur ve benzeri su akıntılarının yapı yüzeyine zarar vermeden uzaklaştırılmasını sağlayacak kendinden fileli damlalık profili kullanılmalıdır. Donatı filesi uygulamasından önce yüzey sıvası ile beraber yerleştirilmelidir.
Dış Cephe Mantolama Fuga Yapılması
Fuga yapılması istenirse, onaylı detay projesine göre, ya hazır profillerle ya da yerinde fuga açma makineleriyle kotunda ve terazisinde fuga uygulamaları yapılabilir.
Yüzey Sıvası ve Donatı Filesi ile Köşe Profili
- Isı yalıtım levha uygulaması tamamlanıp, tüm cephe aynı yüzeye getirildikten sonra tüm cepheye yüzey sıvası çekilmelidir, pencere, kapı ve duvar yüzeylerinin oluşturduğu köşelerde düzgün bir kenar oluşturabilmek için PVC köşe profilleri kullanılabilir.
- PVC fileli köşe profilleri, sıva katmanının oluşturulmasından sonra ve donatı filesi uygulamasından önce köşeye yerleştirilerek, üzeri sıva ile kapatılmalıdır.
- Çimento esaslı yüzey sıva harcı hazırlanırken sıva, üzerinde yazılı oranda su ile düşük devirli mikser veya mala yardımı ile karıştırılmalıdır, köşe profillerinden başlamak üzere tüm yüzeye mala ile uygulanmaya başlanmalıdır. Hazırlanan harcın kullanılabilme süresi 2 saattir.
- Homojen bir kalınlık elde etmek için taraklı mala yardımıyla sıva levha üzerinde düzeltilmelidir. Henüz kurumamış harcın üzerine yukarıdan aşağı doğru ve gerdirilerek, bastırmadan döşenecek donatı filesinin enine ve boyuna ek yerlerinde 10 cm bindirme yapılmalı ve tüm cephe fileyle kaplanmalıdır.
- Pencere ve kapı boşlukları köşelerine ek parça olarak diyagonal fileler atılmalıdır. File uygulamasından sonra sıva prizini almaya başladıktan sonra ikinci kat sıva yine tüm cepheye yapılacaktır.
- Dilatasyon derzleri kesinlikle yüzey sıvası ile kapatılmayacaktır, bu bölümler için dilatasyon profilleri kullanılmalıdır. Yüzey sıvası işleminden sonra yüzey dekoratif sıvaya hazır hale gelmiş olacaktır.
Dış Cephe Mantolama Dekoratif Sıva Yapılması
Dış cephe mantolama nasıl yapılır? ile ilgili son işlem dekoratif sıva ve boya imalatlarının yapılmasıdır.
- Sıva katının kurumasından en az 24 saat sonra dekoratif kaplama sıvasının tatbiki öncesinde uygun astar malzemesi ile yüzey astarlanmalıdır.
- Toz formdaki dekoratif kaplama sıvası temiz ve belirtilen miktardaki normal ortam sıcaklığındaki su ile dolu bir kap içine boşaltılarak, topaksız bir karışım elde edilene kadar düşük devirli bir karıştırıcı yardımıyla karıştırılmalı ve taze harç 30 dakika içerisinde kullanılmalıdır.
- Dekoratif Granüllü Kaplama (sarfiyatı min. 3kg/m2 olacak şekilde) önce çelik ve plastik malalarla homojen bir görünüm elde edilene kadar yüzeye uygulanmalıdır.
- Uygulama (+5 – +30°C) sıcaklık aralığında yapılmalıdır. Güneşli, sıcak ve rüzgârlı ortamlarda gerekli koruma önlemleri alınmalıdır.
- Farklı kuruma sürelerine bağlı olarak oluşabilecek ton farklılaşmalarını önlemek için geniş cephelerde panolama yapılmalı veya iskelede yeterli sayıda eleman bulundurulmalıdır.
- Birbiriyle bağlantılı yüzeylerde ara vermeden uygulama bitirilmesi büyük önem taşır.
- Uygulanmış yüzeyler priz alma süresi içerisinde olumsuz hava koşullarına karşı (yağmur, don, vb.) korunmalıdır.
