Kenetlenme Nedir? Kenetlenme Çeşitleri, Bindirme Boyları – İnşaat

Donatının Kenetlenmesi

Yapılan hesaplamalara göre, betonarme taşıyıcı sistem elemanında donatının konulmasının gerekmediği kesitte, donatının çekme ve basınç gerilmelerini güvenle betona aktarabilmesi için gerekli olan minimum uzunluk, donatının kenetlenmesi uzunluğudur.

Başka bir ifade ile donatının betonla olan aderansını sağlamak amacıyla gereksinim duyulmayan noktadan itibaren donatının kesilmeyerek aderans boyu (kenetlenme boyu) kadar uzatılmasına denilir.

Hesaplanan kenetlenme boyundan daha az donatı olması durumunda donatı ile beton arasında istenilen aderans oluşmayacağı için donatı betondan sıyrılarak çıkacaktır. Daha uzun kenetlenme boyu olursa bu sefer de gereksiz yere fazla donatı kullanılmış olur.

Kenetlenme Boyu (l_b):

Betonla çelik donatı arasında gerekli aderansı sağlayacak ve donatının işlevini yerine getirecek olan en küçük gömülme boyu.

TS500 (2000)’ de kenetlenme boyu donatı çubuklarının konumuna göre konum I ve konum II olarak ikiye ayrılmıştır.

Konum II olması için gerekli şartlar şunlardır.

•  Aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi betonlama sırasında yatayla 45° – 90° arasında eğim yapmış olan çelik çubuklar, (şekil 1)
• Eğimi daha az veya düz olan donatılar da kesitin en az alt yarısında olanlar, (Şekil 2)
• Kesitin üst yüzeyinden 300 mm daha uzakta olan çubuklar konum II grubuna girer.

Konum II’de bulunmayan çelik çubuklar konum I olarak gruplandırılır.

Kenetlenme Türleri

• Düz kenetlenme (nervürlü donatılarda)
• Kanca ile kenetlenme ( düz ya da nervürlü donatılarda)
• Fiyong ile kenetlenme ( her türlü donatının kenetlenmesinde)
• Kaynaklı enin çubuklarla kenetlenme (hasır çelik donatılarda)
• Mekanik kenetlenme

Düz Kenetlenme

Düz kenetlenme, çelik donatının hesap sonucu donatıya gereksinim olmayan noktasından itibaren lb boyu kadar uzatılması ile sağlanabilir.

Kenetlenme boyunun (lb) hesaplanması, konum II grubundaki donatılar için yukarıdaki formüle göre belirlenir.

• TS500’ de düz yüzeyli çubukların, düz yüzeyli kenetlenmesine izin verilmemektedir.
• Konum I grubuna dahil olan donatıların lb boyu yukarıdaki 1 nolu denklem sonucunun 1.4 ile çarpımı sonucu bulunur.

lb (konum I) = lb (konum II) x 1,4

- Sponsor-

• Donatının çapı 32 mm <Ø< 40 mm arasında ise kenetlenme boyu 100 / (132-Ø) katsayısı ile artırılır.
• Kesitteki donatı, hesaplanan gerekli donatıdan fazla ise denklem 1 sonucu elde edilen lb kenetlenme boyu (hesaplanan donatı / mevcut donatı) oranı sonucu çıkan katsayı ile çarpılarak azaltılabilir. Fakat bu hesaplama sonucu bulunan değer denklem 1’de hesaplanan kenetleme boyunun yarısından ve 20 Ø den az olamaz. Afet Bölgelerinde Yapılacak Olan Yapılar Hakkında Yönetmelikte (1997) tanımlanan, deprem dayanımına katkıda bulunan süneklik düzeyi yüksek çerçeve elemanlarında ve perdelerin kritik yükseklikleri içinde bu azaltma yapılamaz.
• Beton örtüsü donatı çapından az ise ya da aynı sırada bulunan donatı çubukları arasında bulunan net uzaklığın donatı çapının bir buçuk katından ufak olduğu hallerde, denklem 1 de hesaplanan lb kenetlenme boyu 1,2 ile çarpımı yapılarak artırılır.

Kanca veya Fiyongla Donatıların Kenetlenmesi

Yeterli kenetleme boyu bulunmuyorsa donatı ucu kanca ya da fiyong yapılarak denklem 1 de hesaplanan lb kenetleme boyunun 3/4’ ü alınabilir.

Ancak kanca  90° kanca yapılırsa kanca ucundaki düz olan kısım 12 Ø den daha az olmayacaktır.

- Sponsor -

Kanca ve fiyong yapılması ile ilgili kurallar aşağıdaki şekile göre olmalıdır.

Kaynaklı Enine Çubukla Kenetlenme

İstenilen lb kenetlenme boyu, çubuğa kaynaklanmış enine çubuklar ile sağlanabilir. Nokta kaynaklı hasır çeliklerde bu tür kenetlenme yaygın olarak kullanılır.

Nokta kaynaklı hasır çelikler için gerekli enine çubuk sayısı ve minumum boyutlar aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Kaynaklanmış Enine Çubuklar İçin Kenetlenme Koşulları

Dinamik veya çok değişen yüklerin sözkonusu olduğu durumlarda yukarıdaki tablodaki değerlere bir çubuk ve 100 mm eklenmelidir (TS 500, 2000).

Mekanik Kenetlenme

Özel durumlarda kenetlenme, donatı ucuna kaynaklanan veya vidalanan plakalarla sağlanabilir. Bu gibi durumlarda, öngörülen düzenleme bir laboratuvarda denenmeli ve projede kullanılacak çubuk hesap kuvveti kırılma yükünün %70’ini geçmemelidir (TS 500, 2000).

Demet Donatının Kenetlenmesi

TS 500 (2000)’ e göre yalnız nervürlü çubuklar Şekil 5′ de gösterildiği gibi demet olarak kullanılabilir. Demetteki donatı çubuğu sayısı en çok 3 olabilir. Demetteki donatının eşdeğer çapı Ø_e için, Denklem 2’ deki bağlantı kullanılmalıdır.

Burada Ø demet olarak düzenlenecek çubukların çapını, n ise demetteki donatı sayısını göstermektedir.

Demet donatı için kenetlenme ve eklemedeki koşullar aynen geçerlidir. Ancak kenetlenme boyu hesabında Denklem 2’den bulunan eş değer çap kullanılabilir.

Basınç Donatısının Kenetlenmesi

Basınç donatısına kanca yapılmaz. Donatı çubuğu bütün yük düzenlemeleri altında basınca çalışıyorsa, kenetlenme boyu denlem 1′ deki  lb değerinin 3/4’ ü kadar alınabilir.

Etriyelerin Kenetlenmesi

Etriyelerin kenetlenmesi, kanca, düz bindirme ya da enine çubuk gibi farklı metotlarla kaynaklanması yapılabilir.

Kanca ile Kenetlenme

Bu tür kenetlenme 135º veya 90º’ lik kancalarla sağlanmalıdır (Şekil 6). Şekil 6a’ da gösterilen tür kenetlenmeler, dikdörtgen kesitler, kolonlar ve özellikle burulmaya maruz elemanlar için kullanılmalıdır. Şekil 6b’ de gösterilen kenetlenme türü ise, kanca tabla içinde kalmak koşuluyla, ancak dişli döşeme kirişlerinde kullanılabilir.

Düz Bindirme İle Kenetlenme

Şekil 6c’ de gösterilen düz bindirme, deprem veya burulma etkisi altındaki yapı elemanlarında kullanılamaz.

Kaynaklı Enine Donatı İle Kenetlenme

Etriyelerde bu tür kenetlenme ancak hasır donatı ile yapılır. Şekil 7’de bu tür kenetlenme türleri gösterilmiştir.