Beton Soğuk Derz Nedir?
İnşaat kavramları arasında karşımıza en çok çıkanlardan birisi de soğuk derz oluşumudur. Soğuk derz, inşaat yapımı sırasında olan bir uygulama hatasıdır. Betonun farklı aşamalar halinde dökülmesi ile bu birleşim yerlerinde aderans yani tutunma eksikliği görülür ve bu birleşim yerinin iki yakası arasındaki bütünlük gözle görülür bir şekilde bozulmuş olur. Her ne kadar kaçınılması gereken bir imalat hatası olsa da bazı büyük ölçekli beton döküm işlerinde bu kaynaşmama durumu kaçınılmazdır.
Döşeme, istinat duvarları, kolon ve kirişlerde soğuk derz kavramı büyük önem arz eder. Yatay taşıyıcı yapı elemanlarında derzin yatayla yaptığı açının 45 derece olması istenirken, düşey taşıyıcı yapı elemanlarında derzin yatay ile yaptığı açı olabildiğince sıfıra yakın olmalıdır.
Soğuk Derz Neden Olur?
Oluşma nedenlerinin başında beton dökümünün tek seferde yapılmaması yer alır. Diğer nedenler de bu ilk nedene bağlıdır. Şantiyede yaşanacak olan aksaklıklar, beton metraj hesap yanlışları sonucunda geciken veya yarıda kalan beton dökümü, hava durumunda olabilecek olan değişimler, iş kazaları, iş gücü kaybı ve dinlenme molaları, kalıplarda oluşabilecek hatalar (kalıp patlaması), beton dökümü esnasında ortamın kirli olması sonucunda betona poşet benzeri yabancı madde girmesi gibi pek çok durum da soğuk derze sebep olabilir.
Soğuk Derzin Zararları ve Tehlikesi
Soğuk derzin en büyük etkisi yapı elemanındaki sürekliliği bozmasıdır. Yeni dökülen beton ile eski dökülen beton arasında kaynaşmanın olmaması ile birlikte yapı elemanı statik olarak hesaplanıldığı gibi davranmayabilir. Özellikle kolon elemanlarında bu durum kesme kuvvetlerine karşı zayıflık yaratabilir.
Dışarıdan bakıldığında gözle görülebilen bu birleşim yeri estetik olarak çirkin bir görüntüye neden olur.
Aderans eksikliği olan bu birleşim yeri aynı zamanda dış etkilere de açık hale gelir. Bu noktadan su girişi olasıdır. Betona su girişinin olması durumunda donatı demiri korozyona karşı korumasız kalır.
Soğuk Derzi Önleme Yolları
Öncelikle alınabilecek en güzel önlem, eğer mümkün ise, kiriş ve kolon gibi yapı elemanlarında beton dökümünü tek seferde, yekpare, yapmaya özen göstermektir. Bütün beton döküm işlerinin kontrolü iyi yapılan bir programa uydurulması esastır.
Şantiyeye beton sevkiyatı programlı yapılmalı, gecikmeler minimuma indirilmelidir.
Beton karıştırma işlemi (vibratör) uygulanırken betonun tüm katmanlarının bu işleme tabi tutulduğundan emin olunmalıdır, kontrol sağlanmalıdır. Betonun homojen bir şekilde olması segregasyon açısından da oldukça önemlidir.
Tek seferde olamayan, büyük hacimli beton dökümü durumunda ilk katmana priz almayı geciktirici kimyasallar ilave edilebilir, bu şekilde aradaki kaynaşmama durumu en aza indirgenmiş olur.
Şantiyenin ve beton döküm alanının temizliğine dikkat edilmeli, çöplerin ve poşetlerin beton döküm alanına girmesi engellenmelidir.
Hava durumunda olabilecek olan değişikliklere karşı önceden kontrol sağlayarak hazırlıklı olmak gereklidir.
Kalıpların sağlamlığı konusunda beton dökümü öncesinde kontrol sağlanmalıdır. Bu sayede kalıp kaynaklı gecikmeler en aza indirgenmiş olur.
Yapı elemanlarında oluşabilecek olan soğuk derze karşın kesme kuvvetlerini karşılayabilecek ekstra donatı projeye eklenebilir.
Soğuk derz oluşumunun kaçınılmaz olduğu durumlarda kirişler için soğuk derz kesme kuvvetleri nedeni ile düşey olmamalıdır. Yani yekpare bir döküm gerçekleştirilemiyor ise aşağıdan yukarı doğru katmanlar halinde döküm yapılmalı, sağdan veya soldan katmanlar olmamalıdır.
Eğer hali hazırda ilk katman dökülmüş ise ikinci katman betonu dökerken ilk katman tırtıklanmalı ve tutunma için yüzey alanı artırılmalı, beton ıslatılıp nemlendirilmeli ve dökülecek olan yeni katman betonun yüksek dozlu, diğer katmana göre daha küçük agrega boyutlu olmasına dikkat edilmelidir. Tüm bunlara ek olarak aderansı (tutunmayı) artıran aderans artırıcı kimyasallar da kullanılabilir.
Bu Yazıyı Paylaş!