Kerpiç Nedir? Yapımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

“Kerpiç Nedir” Tanımı: 

Killi ve istenilen nitelikteki toprağın içine bitkisel lifler veya saman karıştırılır. Karışım su ile yoğrulduktan sonra hazırlanan kalıpların içine dökülerek biçimlendirilir. Bu şekilde hazırlanan malzeme açık havada kurutularak yapı malzemesi olarak kullanılabilir. İmalatta kullanılacak kerpiçin içindeki toprağın %20 ile %70 arasında kil içermesi gerekir. Kerpiç için en iyi oran % 30 ile % 40 arasında olmalıdır. Kerpiçler ebatlarına göre farklı isimlerle adlandırılır. Ebatına göre “kuzu” ve “ana” olarak isim verilir.

Aşağıda ebat ve hacimlerine göre sınıflandırma yapılmıştır.

Tablo 1: Ana ve kuzu kerpiç blok boyutlar ve sınıflandırma

Kerpiç Duvar Yapımı ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Yapılacak imalatta killi toprakta taşlar 3 cm den küçük olmalıdır.
• İstenilen niteliklere uygun bir toprakta malzemenin yüzde 40’ı 0,06 mm elekten geçmelidir. Yani yüzde 60 kadar malzeme elek üzerinde kalmalıdır.
• İçerikte kullanılacak bitkisel lif veya saman kuru olmalıdır. İri, kalın ve çürük olmayan malzeme kullanılmalıdır.
• Bitkisel malzemlerde uzun boyları 10 – 12 cm olacak şekilde olmalıdır.
• Kerpiç yapımı için karışım hazırlanırken; toprak, 3.5 m çapında veya dörtgen biçiminde bir metre kadar derinlikte hazırlanmış bir çukura konulmalıdır, ikisi taşıyıcı ve birisi de kalıpçı olmak üzere üç kişiden oluşan ekibin, bir günde dökecekleri miktar kadar (yaklaşık 10 cm) tabakalar halinde toprak hazırlandıktan sonra çukura bir m³ toprak için toprağın niteliğine göre ve yaklaşık olarak 500 litre su akıtılmalıdır.
• Kürek ve gelberi vasıtası ile toprak iyice ıslanıp homojen bir duruma getirilmelidir. Elde edilen karışım insan ve hayvan ile çiğnenmelidir.
• Bu karışım minumum bir gece yani 12 saat dinlendirilmelidir. Dinlendirilen çamur daha sonra tekrar iyice karıştırılır ve kesme yapılacak alana taşınır.
• Kalıbın kenarları çamur dökülmeden önce iyice ıslatılmalı ve ince saman serpilmelidir. Daha sonra hazırlanan çamur doğruca kalıplara aktarılır.
• Kerpiçler kalıplara aktarıldıktan sonra ikinci sıra ile arada 10 -15 cm aralık bırakılır.
• En kerpiç kesme vakti Mayıs ve Eylül ayları arasındadır. Kesim yapılacak yerin gölgede olması istenir.
• Kurumaya bırakılan malzemenin üzerinin saz, ot ve saman gibi malzeme ile örtülmesinde fayda vardır.
• Dökülen malzeme iki günde bir dar ve uzun yüzleri üzerine çevrilmelidir. Bu sayede her tarafının kuruması gerçekleştirilir.
• Su tesiri ile dağılmasının miktarı deney ile ölçülmelidir. Bu deneyde 12 x 12 x 12 cm deney numunesi, içi su dolu olan kaba yarı miktarına kadar daldırılır. Su içindeki kısım 45 dakikadan önce dağılmayacak şekilde kalmalıdır. Ayrıca en küçük basınç dayanımı 8 kgf/cm’den az ve ölçülen numunelerin ortalaması 10 kgf/cm den az olmamalıdır.

Tablo 2: 1m³ Toprak için gerekli bitkisel madde miktarları

Kerpiç Duvar Yapımı ile İlgili Yönetmelik

Duvar kalınlıkları dış duvarlarda, iç duvarlarda ve deprem bölgelerinde farklılık göstermektedir.

Dış duvarlar en az 40 cm olmalıdır. Deprem bölgelerinde bu mesafe minumum 47 cm olmalıdır.

İç duvarlar ise en az 25 cm olmalıdır. Deprem bölgelerinde ise iç duvarlar en az 25 cm yapılmalıdır.

Yapılacak duvar tabii zeminden minumum 50 cm daha üstte olmalıdır.

Yapılacak imalatın yüksekliği  duvar kalınlığına ve deprem bölgesine göre değişiklik göstermektedir. 40 cm kalınlıkta duvar yüksekliği 2,40 , 47 cm kalınlıkta 2,70 m, 62 cm olan duvarda ise 3,50 m’yi geçmemelidir. Bu miktar deprem bölgelerinde maksimum 2,70 m olarak sınırlandırılmıştır.

Taşıyıcı duvara dik her iki yönde de duvar olması şartıyla içten içe uzunluk en fazla 4 m olmalıdır.

Dış duvarlara yapılacak olan pencere boşluk ölçülerinde yükseklik en fazla 1.40 m, genişlik ise 0,90 m olmalıdır.

Bırakılacak kapı genişliği 1.00 m’den ve yüksekliği de 2.00 m’yi geçmemelidir.

Taşıyıcı duvarlardaki boşlukların bina dış köşelerine uzaklığı en az 1.00 m ve iki duvar boşluğu arasındaki dolu duvar kısmı en az 0.60 m olmalıdır.

Taşıyıcı ve destek duvarlarının kesim noktalarından başlayarak ilk boşluğun bu duvarların kesim noktasına uzaklığı en az 0,50 m olmalıdır.

Kapı ve pencerelerde 10 x 10 cm ebatında ahşap kadronla lento yapılmalıdır. Lentolar kapı üstlerinde ve pencerelerin alt ve üst kısımlarında olmalıdır. Lentoların duvar kısma bini mesafesi en az 20 cm olmalıdır.

Betonarme hatıllar, duvarın genişliği kadar ve 15 cm’den az olmayacak şekilde yapılmalıdır.  Hatıllarda kullanılacak olan betonun en az C14 sınıfında olmalıdır. Hatıl donatı çeliğinde 6 Ø 10 boyuna donatı ve 25 cm aralıklarla  Ø 8 etriye bırakılmalıdır.

Ahşap hatıllar, 10 cm x 10 cm kesitinde katranlanmış iki adet kadronun dış yüzleri iç ve dış duvar yüzeyleri ile çakışmak üzere yerleştirilmesi ile yapılacaktır. Bu kadronlar 50 cm’de bir 5 cm x 10 cm kesitli dikine kadronlarla çivili olarak birleştirilecek ve araları taş kırıntısı ile doldurulacaktır.

Kerpiç yapımı ile ilgili aşağıdaki videoları da izlemenizi tavsiye ederim.