Kaçış rampası, karayollarında yer alan ve araçların durma aksamlarında meydana gelen sorunlar nedeniyle oluşabilecek kazaların önlenmesini sağlayan güvenlikli ek yoldur.
Freni patlayan araçların, eğim aşağı yollarda duramaması nedeniyle çok fazla kaza meydana gelmekte ve can kaybı yaşanmaktadır. Bu durum, en çok ağır tonajlı kamyonlarda ortaya çıkmaktadır. Çok ağır yükler taşıyan kamyonlar, eğimi son derece fazla olan yollarda yolun sürtünme kuvvetini aşacak kadar hızlanır. Bu tür durumlarda virajlara giren kamyon şoförleri, frene çok fazla basabilir.
Ağırlığın verdiği itme kuvveti, yoldaki sürtünme kuvvetinin etkisizleşmesi ile birlikte fren üzerinde boşalıcı bir etki yaratabilir. Her ne kadar, kamyon frenleri bozulmamak üzere dizayn edilse de, yol durumları bazen ekstrem koşullarda olabilir.
Bu tür olumsuz durumların yaşanabileceği yollarda yolun sağ tarafında, yolun eğimine zıt yönde yüksek eğimli bir yol bulunur. Bu yola giren kamyon ya da diğer araçlar, eğimin ters olması nedeniyle kısa sürede yavaşlayabilirler.
Kaçış rampaları, yalnızca asfalttan oluşmuş bir yol özelliğine sahip değildir.
(Bkz. Asfalt Nedir? Yol Yapımında Asfalt Kullanımı)
Acil kaçış rampası, güvenlik çıkışı niteliğine sahip olduğu için ve hızı azaltmak amacıyla tasarlanmasından dolayı, mıcır ve çakıl gibi sürtünmeyi artırıcı ve hızı azaltıcı etkiye sahip malzemeler ile doldurulmuştur.
Kaçış rampaları, Sovyetler Birliği’nde, ülke genelinde yapılan otobanlarda oluşturulan güvenlik alanları olarak ortaya çıkmıştır. Daha sonra ise Doğu Avrupa ülkelerinde yaygınlık göstermiş ve tüm dünyada karayollarında oluşturulmaya başlanmıştır. Ülkemizde yer alan eğimli ve tehlikeli yollarda da kaçış rampaları bulunmaktadır.
Türkiye’de inşa edilmiş ilk kaçış rampası, Pozantı-Tarsus otobanında 2012 yılında oluşturulmuştur. İstatistikler incelendiğinde, bu kaçış rampasının bugüne kadar toplamda 11 adet kazayı engellediği bilinmektedir. Engellenen kazalardan birisinde, freni patlayan ve saatte 145 km hızla ilerleyen bir tanker, Tarsus yolundaki kaçış rampası sayesinde durabilmiştir.
Farklı Kaçış Rampası Tasarımları
Acil kaçış rampaları, genellikle dağlık kesimlerdeki engebeli alanlara inşa edildiği için yüksek maliyetler gerektirir. Kaçış rampaları, farklı çeşitlerde tasarlanabilmektedir. Bu tasarımlar, yoldaki araç çeşitlerinin yoğunluğuna ve yolun eğim koşullarına göre değişkenlik gösterebilir.
En çok karşılaşılan kaçış rampası tasarımı, geniş ve uzun bir yol üzerine çok fazla miktarda ve büyük boyutta çakıl, kum, toprak ve diğer iri taneli sürtünme artırıcı malzemeler dökülmesi ile oluşturulan tasarımdır.
Yine çok kullanılan tasarımlardan birisi de yerçekimi kaçış rampalarıdır. Türkiye’de bulunan Tarsus-Pozantı yolundaki rampa, bu kaçış rampasına örnek teşkil eder.
Yola paralel bir şekilde inşa edilen yerçekimi kaçış rampaları, yüksek eğimleri sayesinde hızın kısa sürede azalmasını sağlar. Bu acil çıkış rampası tasarımında da çakıl ve mıcır kullanılır. Bu rampa türündeki tek olumsuz taraf ise, araç durduktan sonra aracın geriye gitme ihtimalidir.
Kum yığınları ile oluşturulmuş rampa türü de bazı karayollarında kullanılmaktadır. Bu kaçış rampası türünde ise, yola paralel inşa edilen yol üzerine çok fazla miktarda kum doldurulur.
Kum yığınları ile oluşturulan kaçış rampalarının dezavantajı nem ve hava sıcaklığından etkilenmesidir. Donma ya da ıslanma gerçekleştiği takdirde bu rampaya giren araçların takla atma ya da devrilme ihtimali ortaya çıkabilir.
Mekanik bir şekilde inşa edilmiş özel rampalar da Amerika Birleşik Devletleri’nde sıkça kullanılmaktadır. Bu kaçış rampası, diğer acil kaçış rampası tasarımlarına göre daha kısa olmaktadır. Fakat rampanın sonunda yer alan darbe emici, özel bariyerler sayesinde hızın ve itme kuvveti ile oluşan darbenin emilimi sağlanır.
Buna ek olarak, bu rampa türünün altyapısı, ısıtma sistemi ile donatılmıştır. Böylece donma işlemi gerçekleşmez ve olası kaymaların önüne geçilmiş olur. Mekanik türdeki acil kaçış rampaları, en yüksek maliyetle inşa edilen kaçış rampalarıdır.
Bu Yazıyı Paylaş!