Çatı Çeşitleri ve Modelleri Eğimlerine ve Biçimlerine Göre Çatılar

Çatı çeşitleri ve çatı modelleri

Çatı çeşitleri ve modelleri nelerdir? sorularına bu yazımızda cevap vermeye çalışacağız.

Bir yapıyı üstten örterek son kat bitişini oluşturan, dış etkilere karşı koruyan, yağmur ve kar sularının içeriye girmesine ve atmosferik etkilere engel olan yapı elemanına çatı adı verilir.

Çatıların bunlar haricinde ısı yalıtımı, akustik ve su buharı gibi işlevleri vardır.

Yağmur ve kar yağışını uzaklaştırmak için çeşitli eğimlerde imal edilirler.

Çatının Görevleri

  • Yapının gürültü, toz, güneş ışını, yağış gibi atmosferik etkilere karşı korunmasını sağlar. Konfor koşullarının meydana gelmesini ve sürekli olmasını gerçekleştirir.
  • İstenildiğinde yapının aydınlatma ve havalandırmasına katkıda bulunurlar. Aydınlatma ve havalandırma maliyetlerinin azaltılmasında etkili olurlar.
  • Kullanılan yalıtım malzemelerine bağlı olarak ısıtma ve soğutma maliyetlerinin azalmasını sağlar.
  • Tiyatro, spor salonu gibi yerlerde akustik tasarıma yardımcı olarak gürültü miktarı kontrol altına alınır.
  • Yapının bulunduğu bölgenin iklimsel şartlarına bağlı olarak su buharının yapı dışına hareketini kolaylaştırır veya engeller.
  • Kendi yükü haricinde çatı örtüsü, kar, yağmur ve onarımı için üzerine çıkan insan yükünü taşır.

Çatı Çeşitleri

Eğimlerine Göre Çatı Çeşitleri

Çatı eğimi, çatının üst noktasının yatay doğrultu ile yaptığı açı ile oluşur. Çatının eğiminin belirlenmesinde, atmosferik tesirler, kullanılan kaplama malzemeleri, çevre yapılarla olan durumu ve yağış miktarı önemli rol oynar.

Çatılar eğimlerine göre 3 sınıfa ayrılırlar.

  • 10-200 arası eğimde olan düşük eğimli çatılar,
  • 20-400 arası eğimde olan orta eğimli çatılar,
  • 500 eğimden fazla olan yüksek eğimli çatılar olarak sınıflandırılır.

Ayrıca 0-100 arası üzerinde yürünebilir ve yürünemez olarak yapılan teras çatılar mevcuttur.

İlginizi Çekebilir:  Onduline (Ondulin - Ondule) Levha Çatı Kaplama

Yapılış Şekillerine Göre Çatı Çeşitleri

Bir çatının taşıyıcı sisteminin tasarlanmasında; çatının mimari olarak şekli, oturacağı mesnetler ve mesnetler arası açıklık olmak üzere 3 farklı faktör etkendir.

Bu faktörlere bağlı olarak çatının ahşap oturtma mı yoksa asma sistem mi olacağına karar verilir.

Ahşap Oturtma Çatılar

ahşap oturtma çatı kesiti
Ahşap oturtma çatı kesiti

Ahşap oturtma çatılar taşıyıcı duvar, kiriş veya betonarme döşeme üzerine oturtulur. Oturma çatının kiriş veya duvar üzerine oturtulması durumunda 4 metreden daha az mesnet mesafesi olmalıdır.

çatının duvar kiriş betonarmeye oturtulması
Çatının duvar kiriş betonarmeye oturtulması

Oturtma çatı imalatının yapılışı aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.

  • İlk olarak betonarme döşeme veya taşıyıcı duvarlar üzerine yastık kirişleri döşenir.
  • Daha sonra sırasıyla bırakma kirişleri, damlalık aşıkları, dikmeler, orta aşıklar, mahya aşığı, göğüslemeler, kuşaklar, rüzgar kirişleri, mertekler, çatı örtü altı kaplaması ve çatı örtüsü yapılır.
  • Aynı düzlemdeki bırakma kirişi, dikme, aşık, kuşak, göğüsleme ve merteklerden oluşan sistem çatı makası olarak adlandırılır ve her makas arası 2,00 ile 2,50 m arasında olmalıdır.
  • Neme karşı yastık kirişi altına yalıtım yapılmalıdır.

Ahşap Asma Çatılar

ahşap asma çatı
Ahşap asma çatı

Çatıyı taşıyan kiriş veya bölme duvar arasındaki mesafe 4 metreden fazla olması durumunda çatı makasları yalnızca duvar veya kirişe mesnetlenir. Asma çatı yapılmasında mertek ve açıklıklar oturtma çatı gibi düzenlenir.

Çatı makasını oluşturan elemanların düğüm noktaları iyi bir şekilde desteklenirse rijit bir çatkılı kiriş meydana gelir. Bazı elemanların basınca ve bazılarının çekmeye çalıştığı asma sistemde, her çubuk üzerine gelen yüke göre ayrı ayrı hesabı yapılır.

Biçimlerine Göre Çatı Çeşitleri

Çatının genel görünüşüne biçimi ve kullanılan kaplama malzemelerinin renk ve dokusu etki eder. Bu yüzden tasarım aşamasında çatının formu, eğimi ve kullanılacak kaplama malzemelerinin özellikleri yapıya, çevre koşullarına ve komşu yapılara uyum içerisinde olmalıdır.

Teras Çatı Çeşitleri

teras çatı
Teras çatı

Özellikle yüksek binalarda dikkat çeken çatı biçimlerinden kaçınmak ve çatının kapladığı alanın fonksiyonel olarak değerlendirilmesi istenildiği durumlarda teras çatı yapılabilir. Düşük eğimli yapıları ile üzerlerine gelen yağışları hızlı ve güvenli bir şekilde uzaklaştırabilir.  Derinliği fazla olan bir binanın teras çatı uygulaması, dik eğimli çatılara göre daha ekonomiktir. Ayrıca farklı yükseklikteki binaların birbiriyle bağlantısı daha kolay çözülür.

İlginizi Çekebilir:  Trapez Sac Nedir? Nerelerde Kullanılır?

Teras çatılarda daha çok yük taşıma özelliğine sahip betonarme sistemler kullanılır.

Gezilebilir veya gezilemeyen olarak teras çeşitleri vardır.

Yukarıdaki şekilde gezilebilir çatı detayı verilmiştir. Teras çatı üzerine gelen yağışı belli bir eğimle tahliye ettiği gibi, su ve ısı yalıtımlarını da çözerek kompozit bir yapı oluşturur.

Gezilemeyen Çatı Detayı
Gezilemeyen Çatı Detayı

Gezilemeyen teras çatılarda betonarme döşeme üzerinde en az %2 olacak şekilde eğim betonu, su ve ısı yalıtımı bulunur. En üstte ise sürekli gezilmeye müsait olmayan bir çakıl tabakası bulunur.

Geleneksel teras çatı yalıtımında su yalıtımı ısı yalıtımının üzerinde yer alır. Ters teras çatılarda ise ısı yalıtımı su yalıtımının üzerine gelir. Geleneksel teras çatı sisteminde, su yalıtım tabakası sıcaklık farkına maruz kaldığı için zamanla görevini yerine getirmemeye başlayacaktır. Ayrıca geleneksel teras sisteminde buhar kesici örtü malzemesi kullanılması gerekir. Bu nedenlerden dolayı ters teras çatı sistemi önerilmektedir.

Tek Yöne Eğimli Çatı Çeşitleri

Tek yöne eğimli çatılar
Tek yöne eğimli çatılar

Sundurma çatı olarak da bilinen bu çatılar açıklığı az olan yerlerde uygulanır. Daha çok tek bir yöne eğimli garaj, kömürlük gibi yerlerde kullanılır, yapımı kolaydır ve maliyeti azdır.

Tek yöne eğimli çatı yapılmasında çatı mahyası altındaki duvar mahyaya kadar yükseltilir. Yan tarafta kalan boşluklar yarım kalkan duvar ile kapatılır. Bu tür çatılarda rüzgâr basıncından dolayı eğimin fazla olmamasına riayet edilmelidir.

Tek yönlü çatı formu özellikleri aşağıda sıralanmıştır.

Duvar üstü çatı uygulama biçimleri
Duvar üstü çatı uygulama biçimleri
  • Çatı duvarı aşmaz ve çatı eğimi ile paralel olur. (a)
  • Çatı duvarı aşmaz ve duvar üzeri düz olur. (b)
  • Çatı duvarın üzerindedir ve saçak oluşturur. (c)

Beşik Çatı Modelleri

Beşik çatılar
Beşik çatılar

İki yönde eğimi olan çatılara beşik çatı adı verilir. Yapının kısa kenarında çatıdan dolayı oluşan boşluğu kapatmak kalkan duvar örülür.

beşik çatı ve kalkan duvar
Beşik çatı ve kalkan duvar

Genellikle eni dar yapılarda kullanılan beşik çatı basit ve ekonomik bir çatı çeşitidir. Yalıtım önlemleri alındığında istenilirse çatı arası da kullanılabilir.

Kırma Çatı Çeşitleri

kırma çatı çeşitleri
Kırma çatı çeşitleri

Kırma çatı; üzerine yapıldığı yapının kenar sayısı kadar eğimli yüzeye sahip dikdörtgen bir plan üzerine kurulur. Saçak, yapının tüm cephelerinde aynı seviyede ve yatay düzlemde bulunur.

İlginizi Çekebilir:  ÇATI ISI YALITIM MALZEMELERİ NELERDİR? EN İYİ ÇATI İZOLASYONU HANGİSİ

Yüzey birleşimleri birbirine düz, eğik, düşük veya dere mahyalarla bağlanır.

Kırma çatıda en önemli noktalardan birisi eğik mahya ile birleştirilen üçgen şekilli eğimli çatı yüzeylerinin meydana getirilmesidir. Mertekler kırma çatıda aşıklar üzerine aynı çatı eğiminde yerleştirilirler. Aşıklarda üçgen çatı yüzeyinde aynı seviyede yapılır. Bu yüzden üçgen şekilli yüzeyde yapılan aşıklar için mesnetler oluşturulması gerekir.

Mansard Çatı Çeşitleri

mansard çatılar
Mansard çatılar

Mansard çatı; Kırma veya beşik çatının iki farklı eğimde uygulandığı çatı çeşitidir. Çatının aşağı kısmındaki eğimi yukarıdaki eğime göre daha fazladır. Çatı arasındaki boşluğu konut veya depo alanı olarak değerlendirmek için yapılır. Aşağı kısımda kalan eğimli yüzey yapının boyut oranlarını dengelemeye yardımcı olur ve binanın kutu gibi görünmesine engel olur.

mansard çatı ile geniş alanlar elde edilmesi
Mansard çatı ile geniş alanlar elde edilmesi

Çatı arasında geniş hacim ve yaşam alanları elde edilir.

Şed Çatı (Testere Dişli Çatı) Modelleri

şed (testere dişli) çatılar
Şed (testere dişli) çatılar

Şed çatı; sanayi binaları gibi geniş kullanım alanına sahip yapıların üstten aydınlatılması için yapılan çatılardır. Bir yüzü diğer yüzünden daha büyük eğime sahip beşik çatıların tekrarlanmasıyla elde edilir. Gün ışığını içeri almak, içeride aydınlık bir ortam oluşturmak ve ekonomik tasarruf sağlamak için yapılır.

şed testere dişli çatı çeşitleri
Şed testere dişli çatı çeşitleri

Kule Çatı Modelleri

kule çatı
Kule çatı

Kule çatı; Çatıda eğimli yüzeylerin üstte tek bir noktada birleştiği kare, düzgün çokgen veya daire kesitli yapılarda uygulanır. Çatı eğimleri düz yada eğimli bir şekilde tek bir noktada birleşir.

Kubbe Çatı

kubbe çatı
Kubbe çatı

Kubbe çatı, bir kürenin kesilmiş bir parçası biçiminde yapılan, kare veya benzeri geometrik tabana sahip geniş açıklıkları kapatabilen çatı sistemidir. Çoğunlukla dini yapılarda cemaati tek bir çatı örtüsü altında toplamaya yarar.

Kelebek Çatılar

Kelebek çatı
Kelebek çatı

Eğim her iki yönden içe doğru olacak şekilde yapılır. Dere ortada gizli bir biçimde konumlandırılır. Bu tasarımın amacı, yağmur ve kar sularının belli bir yerde toplanması ve arıtılarak tekrar kullanılmasıdır. Çoğunlukla sanayi tipi  ve tek katlı yapılarda görülür. Ayrıca dışa doğru yükselen saçaklardan daha fazla gün ışığı alınmasını sağlar.

Tonoz Çatılar

tonoz çatı
Tonoz çatı

Yarım silindir geometride, tabandan iç bükey olarak meydana getirilmiş, birbirini tekrar eden kemer sisteminde yapılırlar. Boşluklar parçalı yapı sistemleri ile kolaylıkla geçilebilir ve farklı tiplerde uygulaması vardır. Tonoz çatı sistemi üzerinde kullanılan cam, polikarbonat gibi çatı örtüleri sayesinde doğal ışıktan yararlanılmasını sağlar.

Konstrüksiyonlarına Bağlı Olarak Çatı Çeşitleri

  • Oturtma
  • Asma
  • Kafes Kiriş
  • Dolu Gövdeli Kiriş
  • Masif Plak
  • Kabuk

Örtü Malzemelerine Bağlı Olarak Çatı Çeşitleri

  • Kiremit
  • Metal
  • Cam
  • Plastik
  • Taş
  • Saz
  • Toprak
  • Asfalt

Isı Yalıtım Uygulamasına Göre Çatı Çeşitleri

  • Sıcak Çatı
  • Soğuk Çatı

Çatı Modelleri Görseller

Villa çatı modelleri
Villa çatı modelleri
Çatı Modelleri
Çatı Modelleri
Ev çatı modelleri
Ev çatı modelleri
Teras Çatı Modelleri
Teras Çatı Modelleri
Ahşap ev çatı modelleri
Ahşap ev çatı modelleri
Bu Yazıyı Paylaş!

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir