Traverten taşı ülkemizde de üretilen oldukça kıymetli bir taştır. Yapı ve çevre düzenlemeleri başta olmak üzere kullanım alanı oldukça geniştir.
Bu yazımızda traverten taşının ne olduğu, özelliklerinin nasıl olduğu, kullanım alanları bilgilere yer vereceğiz. Ayrıca yüzey şekillendirme teknikleri ve nerelerde bulunduğu üzerine ayrıntılı bilgileri sizlerle buluşturacağız.
Mimarilerde doğal ve dekoratif bir görüntü elde etmenin yanı sıra güçlü yapısıyla da tercih edilen Traverten taşı, kullanım alanları bakımından da yaygın bir alana sahiptir. Dekorasyon çalışmalarının farklı alanlarında sıklıkla görebileceğimiz doğal taşlardan biri olan Traverten, dayanıklılığı ve sağlıklı yapısıyla tercih edilmektedir.[adinserter block=”14″]
Traverten Taşı Nedir?
İlk olarak “Traverten taşı nedir?” sorusuna yanıt vererek başlamak istiyoruz. Bu taş kısaca yer altı sularında bulunan çözülmüş kalsiyum biokarbonatlı özelliğe sahip olup, yer altı termal sularının bulunduğu mağaralarda ya da termal suyun çıktığı alanlarda kalsiyum karbonatların çökmesiyle oluşan doğal yapı taşlarından biridir.
Pamukkale’de en güzel örneklerinin yer aldığı Traverten taşları, çıkarılmasıyla birlikte blok yapı şeklinde işlenerek yapılarda kullanılmaktadır. Uygulama yapan ustanın işlenmesinde katkısı olmayan bu taş, çıkarıldıktan sonra işlenerek fayanslar gibi bloklar haline getirilmektedir.
Bu özel taş son derece önemli özelliklere sahip olduğundan dolayı kullanıcılar tarafından özellikle talep edilmektedir. Anti bakteriyel özelliklere sahip olması ve doğal bir şıklık sunması, özellikle lüks yapılarda tercih edilmesini sağlamaktadır.
Traverten Taşı Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
- Sedimanter (Tortul) bir taş türüdür.
- Sıcak tatlı sular içerisindeki bikarbonatın karbondioksitini yitirmesinin sonucunda çökelmesiyle oluşan kalker tabakalarıdır.
- Traverten taşı gözenekli bir dokuda olmaları nedeniyle kalkere göre daha hafiftir ve değişken sertlik gösterirler.
- Delikler hava kabarcıklarından, içindeki nebat ya da hayvan kalıntılarının zamanla çürümesinden meydana gelir.
- Beyaz, bej, sarı, pembe ya da gri renktedirler.
- Travertenler ocaktan çıktığında yumuşak olup kolay işlenirler.
- Hava ile temas ettikten sonra nemini kaybederek sertleşirler.
- Gözenekli yapılarına rağmen oldukça sert ve dayanıklı taşlardır.
- Traverten kaplamalar, mermer ve granit kaplamalar kadar uzun bir oluşum süreci geçirmedikleri için ve oluşumlarını tam tamamlamadan yeryüzüne çıktıkları için mermer ve granit kaplamalara oranla daha dayanıksızdır. Traverten 250-750 kg/cm2 basınca dayanıklıdır.
- Traverten kaplamalar boşluklu bir bünyeye sahip olduğundan çok rahatlıkla içine su alabilmektedir. Bünyesine su girdiği zaman herhangi bir donma durumunda veya gece-gündüz sıcaklıklarının fazla olduğu bölgelerde kullanıldığında zamanla yapısında bozulmalar, deformasyonlar oluşmaktadır.
- İç mekanlarda doğal bir görünüme sahiptir ve dekoratiftir.
Ülkemizdeki traverten taşı üretim yerleri
Ülkemizin farklı bölgelerinde traverten ocakları bulunmaktadır. Antalya, Hatay, Konya, Siirt, Van, Çankırı, Nevşehir, Afyon, Denizli, Niğde, Bursa ve Ankara gibi illerde yoğun ve kaliteli ocaklar işlenmektedir.
Aynı zamanda Antakya’nın Reyhanlı ve Kayseri’nin Pınarbaşı ilçelerinde de taş ocakları bulunmaktadır. Ancak bu ilçelerdeki taş kalitesi iyi olsa da rezervlerin azlığı bilinmektedir.
Türkiye’de yapılarda ve çevre düzenlemelerinde kullanılan önemli travertenler:
Çankırı travertenleri
Çankırı’nın Eskipazar ilçesinde çıkan delikli, sarımsı renkteki bu travertenler Anıtkabir inşaatında büyük bloklar halinde kullanılmıştır.
Bursa travertenleri
Bursa’nın güneybatısında, Climbos vadisinde, oldukça seyrek dokulu kayaçlardır. Hâlbuki Çekirge civarındakiler nisbeten sık dokulu olup, cami, sur yapılırken bunlardan yararlanılmıştır.
Denizli travertenleri
Pamukkale’nin batısında, Akköy ve Karahayıt arasında bulunan beyaz, zaman zaman sarımsı, boz olan delikli kayaçlardır.
Malıköy travertenleri
Ankara’nın 40 km kadar batısında beyaz, yoğun ve sağlam travertenlerdir.
Ayrıca, Kayseri’nin Pınarbaşı, Antakya’nın Reyhanlı ilçelerinde, Malatya’nın 6 km güneydoğusunda ve Bolu yakınında da travertenler mevcuttur.
Kullanım Alanları Nerelerdir?
Yukarıda özelliklerini sıraladığımız traverten taşının kullanım alanlarına daha yakından bakalım.
Traverten taşı tüm doğal taş çeşitlerinde olduğu gibi dekorasyon çalışmalarının farklı alanlarında rahatlıkla kullanılan bir taştır. Suyla temas eden alanlar dışında hemen hemen tüm alanlarda bu muhteşem taşa rastlamak mümkündür.
Bu doğal taş suya maruz kaldığında ve donma yaşandığında deformasyona uğraması nedeniyle uzun süre suya maruz bırakılmamalı, suya maruz kaldığında ise donması engellenmelidir.
Şömine, dekoratif iç bacalar, merdiven başı girişleri, ofis ve evlerin içyapıları veya zeminlerinde kullanılabilecek bir taştır. Sulu alanlarda da kullanılabilir olup, donma uyarısı bu alanlarda dikkate alınmalıdır.
Farklı birçok yüzey uygulamasının yapılabilir olması nedeniyle, dış mekânlarda kullanılması düşünüldüğünde su geçirmez yüzey uygulamaları yapılmalıdır. Bu sayede donma riski düşünülmeden, dış mekânlarda da rahatlıkla kullanılabilir. Cilalama ve dolgu yöntemi öze
Traverten taşı peyzaj uygulamaları
Travertenler inşaat ve çevre düzenleme alanında oldukça fazla kullanım alanına sahip önemli kayaçlardır. Büyük bloklar halinde çıkarıldığı gibi, kesmek suretiyle kaplama malzemesi olarak da kullanılırlar. Ocaktan çıkarılmalarının, işlenmelerinin ve kesilmelerinin kolay olması ile çok miktarda bulunması ve renklerinin güzel olması nedeniyle çok yaygın bir şekilde kullanılırlar. Genellikle 3 cm ya da 5-7 cm kalınlığında üretilmektedir. Daha çok kaplama malzemesi olarak duvar, merdiven, teras, yaya yolu ve kaymamaları nedeniyle de özellikle havuz çevrelerinde kullanılmaktadır. Ayrıca küçük parçalar ve farklı renklerdeki travertenler zemin döşemelerinde çeşitli desenlerin oluşturulması amacıyla kullanılmaktadır. Bununla birlikte granit ve bazalt gibi küp taş üretilmesine de elverişlidir. Ayrıca birçok kent mobilyası ve heykel yapımında da kullanılır.
Traverten taşı yüzey şekillendirme teknikleri
Traverten duvar ve zemin kaplamaları için kesilen plakalar, çeşitli işlemlere tabii tutularak istenilen yüzey şekilleri sağlanabilir. İşlenmeye elverişli bir taştır. Böylece peyzaj düzenlemelerinde daha yaygın olarak kullanılmaya imkan sağlar. Bu işlemler aşağıdaki şekilde özetlenebilir.
Honlama ile traverten taşı
Traverten fayansın yüzeyinin belli başlı aşındırıcılarla yarı mat hale getirilmesine Honlama denir. İyi bir honlanmış yüzey saten dokusunu andırır. Ne ışığı yansıtacak kadar parlak, ne de kaba mat bir yüzey oluşturmayı sağlar. Bazalt ve granit yüzey şekillendirme yöntemi olarak da kullanılan bir tekniktir.
Cilalama
Traverten fayansın yüzeyinin belli başlı aşındırıcı gruplar ile ışığı yansıtacak kadar mükemmel pürüzsüz bir yüzeye ulaştırılmasına cilalama denir. Bazalt ve granit yüzey şekillendirme tekniği olarak ta kullanılan bir tekniktir. Bazalt ve granit yüzey şekillendirme yöntemi olarak da kullanılan bir tekniktir.
Fırçalama ( Patinato )
Traverten fayansın yüzeyinin özel aşındırıcı fırçalar ile eskitilmiş bir doku kazanıncaya kadar aşındırılması işlemidir.
Kenar Kırma
Traverten fayansın kenarlarının mekanik işlemler sayesinde hafifçe kırılarak antik, eskitilmiş bir doku kazandırılması işlemidir. Fırçalama işlemi ile iyi bir ikili oluşturur.
Eskitme – Tamburlama
Traverten ürünlerin çağlar boyunca maruz kalacağı erozyon ve eskimiş görünümünün mekanik yollar ile kazandırılması işlemidir.
Dolgu
Travertenin bünyesinde doğal olarak bulunan boşlukların veya gözeneklerin özel çimento (traverten tozu kullanılarak üretilen) veya kimyasal maddeler ile doldurulmasıdır. Bu işlem sayesinde özellikle sert iklimlerde travertenlerin aralarındaki gözeneklerde su donarak çatlamalar önlenmiş olur.
Cross – Amerikan Kesimi
Travertenin tabakalarına parelel olarak yapılan kesim şeklidir. Bu tip kesim daha az hareketle ve durağan bir doku görünümü verir. Suyolları görünmez.
Damar – Vein Kesim
Travertenin tabakalarına dik olarak yapılan kesime verilen isimdir. Travertenin tüm doğal güzelliği ve çizgisel yapısallığı göz önüne serilir.
Bu Yazıyı Paylaş!