Total station, arazi, bina, yol, köprü, tünel ve baraj gibi pek çok yerde kullanılan; açı, uzunluk ve yüksekliği belirlemeye yarayan elektronik bir alettir. Total station Türkçe menüsü olan bir ekrana sahiptir ve menü yönlendirmeleri anlaşılır bir şekilde yapılmıştır. Prizma ile kullanılan bu aletler 3500 m’ye kadar hassas ölçüm yapma özelliğine sahiptir.
Günümüzde üretilen modeller, reflektör kullanmadan kırmızı lazer ışığı ile belli bir mesafeye kadar ölçüm yapabilir. Verileri kaydetme ve saklama işlemleri için geniş bir hafızaya sahiptir. Bataryasının uzun süre kullanılabilmesi ve yedek bataryasının olması, yapılan işlerde zaman kaybı ve aksama olmamasını sağlar.
Kaydedilen bilgiler daha sonra bilgisayarda cad programları ile açılabilir ve düzenleme yapılabilir. Ölçüm cihazı diğer parçaları ile birlikte kendi çantası içine sığmaktadır. Bu sayede cihazın taşınmasından ve dış hava koşullarından dolayı cihaz daha az etkilenir.
Lazer ile mesafe ölçen reflektörsüz cihazların sağladığı faydalardan dolayı kullanımı artmıştır. Röleve alımlarında, dış cephe imalatlarında, ulaşılması zor yerlerin ölçülmesinde, tarihi yapıların restorasyonunda oldukça faydalıdır. Tek kişi tarafından kullanılması ve lazer ışığı ile kolay bir şekilde ölçüm yapılabilmesi zamandan tasarruf sağlar. Kaydedilen bilgiler daha sonra bilgisayara aktarılarak üzerinde işlem yapılabilir.
Total Station Nasıl Çalışır?
Total station lazer veya infrared ışını gönderen bir cihazdır. Gönderilen bu ışınlar, karşısında tutulan yansıtıcı reflektör sayesinde tekrar alete yansıtılır. Işının gidip gelme süresi ve hızı göz önünde bulundurularak yapılan hesaplama sonucunda mesafe ölçülmüş olur. Yeni modellerde reflektör olmadan belli bir mesafeye kadar ölçüm yapma imkanı vardır.
X,y,z koordinatı bilinen bir poligon noktası referans kabul edilerek ölçüm yapılır. Cihaz bir poligon noktasına şakülünde kurulması gereklidir. İstasyon ayarı için, cihazın ve reflektörün yüksekliği, cihazın kurulduğu noktanın ve bakılan noktanın değerleri totalstationa girilir. Bakılan noktanın ölçümü yapılarak cihazın hafızasına kaydedilir.
Total station sürekli ve otomatik olarak mm hassasiyetinde ölçüm yapar ve yaptığı ölçümleri ekranına yansıtır. Yapılan ölçümleri hafızaya kaydedilebilir ve daha sonra bilgisayara aktarılarak cad programları ile üzerinde çalışılabilir.
Total station çalışma prensibi hakkında vermiş olduğumuz bilgilerden sonra kurulumu ve kullanımına geçebiliriz.
Kurulumu ve Kullanımı Nasıl Gerçekleştirilir?
Total station, aynı teodolit cihazında olduğu gibi üç bacağa sahiptir ve bu bacaklar üzerine kurulur. Cihazın kurulumu poligon noktası üzerine yapılır. Elektronik düzeç ve lazer şakül yardımı ile terazisinde olması sağlanır. Cihaz kurulduktan sonra;
- Cihazın kurulduğu nokta değeri,
- Cihazın yüksekliği,
- Reflektörün yüksekliği,
- Ölçüm yapılacak noktanın değerleri total stationa girilir.
Daha sonra istenilen programa girilerek ölçme işlemine başlanır. Hafızaya kaydedilen veriler sonradan bluetooth ya da USB ile bilgisayara aktarılır. Bilgisayarda cad yazılımları ile düzenlenir.
Total Station Kalibrasyonu
Cihazın belli periyotlarla kalibrasyonunun yapılması gerekir. Uzun süre taşınması, hava sıcaklıklarındaki değişimler gibi sebeplerden dolayı ayarları bozulmaktadır. Cihazın markasına bağlı teknik serviste yapılacak hassas ayarlardan sonra kullanımına devam edilir.
Teknik serviste yapılacak kalibrasyon işlemleri şunlardır.
- Düzeç ayarı,
- Kolimasyon ayarı,
- Şakül ayarı,
- Tribrah konrol ve tamiri,
- Genel bakım ve kalibrasyon işlemleri olarak sıralanabilir.
Total Station Kullanım Alanları
- İnşaat sektörü
- Karayolları
- Barajlar
- Tüneller
- Arkeoloji
- Mimarlık
- Alt Yapı
- Sulama
- Köprü ve Viyadükler
- Maden
- Kadastral Ölçümler gibi pek çok alanda kullanım alanı vardır.
Total Station ile Gerçekleştirilen İşlemler
Açı Ölçümü
Total station içerisinde elektro-optik prensiplere uygun bir şekilde üretilmiş cam silindirler ve barkodlar yer almaktadır. Çok hassas açı ölçümleri gerçekleştirilebilmektedir.
Uzaklık Ölçümü
Uzaklık ölçümü, cihazdan çıkan ışınların yansıtıcıya çarpması ve geri dönmesi sonucunda kaydedilir. Burada, total station cihazı fizikteki temel formüllerden olan yol=hız x zaman formülü ile çalışır. Böylece mesafe çok kısa sürede belirlenmiş olur. Yansıtıcısı olmayan total station ile yapılan ölçümlerde birkaç yüz metreye kadar iyi çözünürlükler elde edilebilmektedir.
Koordinat Ölçümleri
Temel matematik ve fizik prensiplerinin formülleri, total station yazılımında yer almaktadır. Gerek bu yazılım ile gerekse eklenen gps donanımı ile çok doğru koordinat değerleri elde edilebilmektedir.
Kullanım Alanları
Total station birçok alanda kullanılmaktadır. Bu çalışma alanları şunlardır: inşaat mühendisliği projeleri, maden ve enerji aramacılığı, mimari projeler, mekanik ve elektronik uygulama projeleri, meteoroloji çalışmaları.
Veri İşleme
Her ne kadar veriler tek tek toplanıp kaydedilse de; total station ile alınan ölçümlerde hata payları mevcut olabilmektedir. Bu hatalar, hem cihazın kalibrasyonundaki bozulmalar ile ilgili hem de insan kaynaklı olabilmektedir. Veri üzerindeki bozulmaları ortadan kaldırmak ve ideal bir haritalama gerçekleştirmek için veri işleme yöntemleri de uygulanır.
Uygulanan veri işlem yöntemlerinde sayısal analiz yöntemleri, lineer regresyon analizi, en küçük kareler yöntemi ve farklı değişkenler ile korelasyon yöntemleri uygulanabilmektedir. Böylece ortaya yüksek çözünürlükte ve doğrulukta bir harita konabilir.
Hazırlamış olduğumuz bu içeriğin ardından “Topografya nedir?” başlıklı içeriğimizi de mutlaka incelemenizi öneririz.
Bu Yazıyı Paylaş!