Sprinkler sistemleri yangın olduğunda otomatik olarak devreye giren, tutuşan nesneleri söndürmek için akışkan suyu püskürterek yangını kontrol altına almayı amaçlayan sisteme verilen addır.
Otomatik söndürme sistemleri arasında en tesirli yöntemlerden birisidir.
Yangın başladığında alevler geniş alanlara aniden yayılabildiği için elle müdahele zor olmaktadır.
Bu sistemde yangın başladığında tavana veya yanlara takılan çok miktarda sprinkler ile hiçbir kör nokta bırakmadan yangına otomatik olarak müdahele edebilmektedir.
Otomatik Sprinkler Sistemleri
Yangın sprinkler sistemi yapı içerisinde tavana sabitlenmiş borular ve bu borulara bağlı boşalma fıskiyeleri (sprinkler) den meydana gelir. Sulu yangın söndürme sistemleri arasında yer alan bu yöntemde yangın esnasında devreye girmesi sıcaklığın etkisi ile olmaktadır. Sıcaklığın tesiri ile katı bağlantı elemanı erir veya cam bir ampul içinde bulunan sıvı ısı tesiriyle genişleyerek ampülü kırması sonucu suyun önü açılır ve yangın alanına su akar.
Her 10-20 m2 için bir fıskiye tavsiye edilen bu sistem, bakımı iyi yapıldığında can ve mal güvenliğini korumada epey tesirli ve güvenlidir. Her bir sprinkler 9 ile 21 m2 arasında değişen bir alandaki yangını kontrol altına almada etkili olmaktadır.
Amerikan NFPA kuruluşunun verilerine göre 80 binin üzerindeki yangında sprinkler sistemleri % 96 gibi yüksek bir yüzde ile yangınları söndürmede başarılı olduğu görülmüştür. Ayrıca her 10 yangından 6 adetinde herhangi bir insan müdahelesi olmadan sistemin yangını söndürdüğü tespit edilmiştir. Yine bu kuruluşun kayıtlarına göre sprinkler yangın söndürme sistemi olan yapılardaki yangınlarda çok az sayıda can kaybı meydana gelmiştir.
Belli başlı kullanıldıkları yerler suyun fazla zarar vermeyeceği otel odaları, mağazalar, ağaç, lastik, tekstil endüstrisi gibi yerlerdir. Mevzuata göre kullanım zorunluluğu olan alanlar belirlenmiştir.
Buna göre;
- Yüksek binalarda,
- Yüksekliği 30.50 m’yi geçen ofislerde,
- 51.59 m’den daha fazla olan apartmanlarda,
- Birden çok bodrum katı olan ve en az 20 araçlık kapasiteye sahip otoparklarda,
- Otel, pansiyon ve misafirhanelerde 200’den çok yatak kapasitesi bulunduğunda,
- Kullanım alanı 2000 m2′ yi geçen salon, avm, eğlence mekanı v.b. yerlerde kullanılması zorunludur.
Islak Borulu Sprinkler Sistemleri
Islak borulu sprinkler sistemlerinde, sprinklerler bir su kaynağına boru sistemleri ile bağlıdırlar. Bu sistemin çalışmaya başlaması yangın esnasında meydana gelen ısı ile olmaktadır. Isı tesiriyle sprinklerin açılması ve suyun yanan nesnelerin üzerine akması ile yangını kontrol altına almak amaçlanmıştır. Serbest kalan su sprinklerde bulunan yansıtıcaya çarparak düzgün bir şekilde dağılır ve yağmurlama şeklinde akar.
Sistemin aktif hale gelmesi için gerekli sıcaklık 40°C ile 350°C arasında belirlenen bir değerdedir. Dakikada 70 ile 100 litre arasındaki su yangın alanına boşalacak şekilde planlanır. Bazı özel uygulamalarda bu rakam 400 litre’ye kadar çıkarılabilir.
Bu sistemde boruların içerisi sürekli su ile dolu olacağı için donmaya karşı ortam sıcaklığının az 4°C olması gerekir. Şayet mahallin çok küçük bir kısmı düşük ısılara maruz ise bu alanlarda esas boru şebekesine ilave bir kapalı devre meydana getirilerek bu kısımdaki boruların içi antifrizli solüsyon ile doldurulabilir.
Kuru Borulu Sprinkler Sistemleri
Kuru borulu sprinkler sistemlerinin çalışma prensibinde boru şebekesi su yerine hava veya nitrojen gazı ile doldurulur. Su kaynağı ile boru şebekesi arasında bulunan valfi kapalı tutmaya yetecek basınçlı hava veya nitrojen gazı vardır. Hava basıncı kontrolü şebeke girişine monte edilen bir araç ile otomatik olarak yapılır. Yangın esnasında ortaya çıkan ısı ile birlikte herhangi bir sprinkler devreye girdiğinde borulardaki basınç aniden düşecektir. Bu basınç düşmesi neticesinde şebeke girişinde bulunan valf açılacaktır. Valfin açılması ile birlikte borular su ile dolup sprinklerden yağmurlama şeklinde yangın mahalline boşalacaktır. Kuru borulu sprinkler sistemleri ıslak borulu sistemlerinin kullanılamadığı, sıcaklığın düşük olduğu yerlerde kullanılabilir.
Deluge (Selleme) Sprinkler Sistemleri
Deluge sprinkler sistemlerinin yapısı ıslak ve kuru borulu sistem gibidir. Fakat bazı yönlerden farkları vardır.
Bu sistemde yangın olduğunu algılayacak alarm sistemi sprinkler içinde değil farklı bir yerde bulunmaktadır. Islak ve kuru borulu sistemlerde odadaki sıcaklık arttığında yangın olduğu algılanıyordu ve sistem devreye giriyordu. Deluge sprinklerde ise daha hızlı algılama için farklı bir yerde alarm sistemi bulunur. Böylelikle yangın esnasında sistem daha çabuk aktif hale gelmektedir. Alarm sistemi yangını algıladığında vanaları otomatik olarak açar ve açık olan sprinklerden su yoğun bir şekilde yangın alanına boşalır. Bu sistem yangının başlamasının ve büyümesinin hızlı olabileceği düşünülen alanlara monte edilir.
Deluge sistemler hızlı genişleyen yangınların kontrol edilmesinde kısa sürede bol miktarda suyun ihtiyaç duyulduğu mahallerde kullanılırlar.
Ön Hareketli Sprinkler Sistemleri
Ön hareketli sprinkler sistemi bir önceki deluge sisteme benzer. Farklı olarak sprinklerler eriyebilen birleşme elemanı veya cam ampüller aracılığı ile kapalı durumdadırlar. Deluge sistemlerdeki kontrol valfi burada ön hareket valfi görevi görmektedir. Yangın algılama sisteminin harekete geçmesiyle ön hareket valfi açılır ve boru şebekesi su ile dolar, sistem ıslak borulu sprinkler sistemi haline dönüşür.
Su Sprey Sistemleri
Su sprey sistemleri deluge sistemi gibidir fakat tek farkı fıskiye tipinin farklı olmasıdır. Bu sistemde su fıskiyeler vasıtası ile istenilen yere hassas bir şekilde gönderilir. Kontrol vanasının açılması ile birlikte su tüm sprey fıskiyelerinden akmaya başlar. Fıskiyede bulunan koni şeklindeki katı eleman suyun akış şeklini, hızını, parçacık büyüklüğünü ayarlayarak belirlenen alana akmasını gerçekleştirir.
Bu sistem daha çok parlayıcı sıvı gazların işlem gördüğü, depolandığı alanlarda ve tehlikeli mahallerde kullanılır. Bu tür mahallerde soğutma amacıyla çok miktarda su ihtiyacı vardır. Böyle tehlikeli yerlerde su sprey sistemleri kullanılırak yangının kontrol altına alınmasını ya da söndürülmesini sağlarlar. Su sprey sistemlerinin aktif hale gelmesi elle veya otomatik olarak yapılabilmektedir. Otomatik olarak sistemi devreye alma işlemi sıcaklık ısı dedektörleri ile olur.
Köpük-Su Sprinkler Sistemleri
Köpük-su sprinkler sistemlerinin çalışma prensibi de deluge sprinkler gibidir, fakat bu sistemlerde söndürücü madde olarak su yerine fıskiyelerden köpük akıtılır. Oranlıyıcı bir araç kullanılarak köpük konsantresi suya ilave edilir. Sistemin aktif hale gelmesi elle veya yangını algılayan dedektörler vasıtası ile olur. Petrol depoları, uçak hangarı gibi yanıcı ve parlayıcı sıvıların olduğu yerlerde uygulanır.
Bu Yazıyı Paylaş!