Hayatımızın birçok alanında etkin şekilde kullanılan malzemelerden biri olan paslanmaz çelik, özellikleri ve avantajları ile gündelik hayatın parçalarından biridir. İmalat sektöründen makine sektörüne, inşaat sektöründen dekorasyona kadar birçok alanda kullanılmaktadır.
Paslanmaz Çelik Nedir?
Karbon ve demir alaşımıyla birlikle en az %10,5 oranında krom içererek elde edilen çelikler olup, yapay yollarla elde edilen endüstriyel bir malzemedir. Adından da anlaşıldığı üzere paslanmaz özelliklere sahip olan bu malzeme doğada doğal şekilde bulunmayıp, birkaç elementin bir araya getirilip işlem görmesiyle elde edilmektedir. Aslında demir ve karbon malzemenin sağlamlığını sağlarken, elde edilen çeliğe paslanmaz özelliğini kazandıran temel malzeme kromdur.
Sağlam olmaları ve çevresel etkiler sonucunda paslanmaz yapıda olmaları, bu malzemenin endüstriyel alanda ve inşaat sektöründe kullanılmasına neden olmaktadır. Ev araç gereçlerinin üretilmesi, otomotiv sektörü, inşaat ve dekorasyon gibi alanlar başta olmak üzere, neredeyse tüm sektörlerde kullanılan bir malzemedir. Paslanma konusunda gösterdiği mukavemetin yanı sıra sağlam klasik çelik mukavemeti göstermesi de bu malzemenin yoğun kullanımına neden olmaktadır.
Paslanmaz Çeliğin Kullanım Alanları
Paslanmaz çelik kullanım alanları oldukça yaygın olurken, en fazla tercih edildiği yerler için bir örnek verecek olursak şunları söyleyebiliriz;
- Yapıların iç ve dış merdiven korkuluklarında hem koruma hem de dekoratif amaçlı tercih edilen bir malzemedir.
- Tencere, çatal ve bıçak takımları gibi mutfak gereçlerinin üretiminde kullanılmaktadır.
- Pencere ve kapı imalatlarında pasa karşı uzun ömürlü kullanım sunar.
- Çatı kaplamaları ve bina girişleri gibi açık alanlarda özellikle yağmur ve kar gibi olumsuz hava şartlarına kaşı bozulmadan kullanılabilir.
- Kâğıt ve yağ endüstrisinde birçok alanda kullanılmaktadır.
- Otomotiv sektöründe birçok aksam için kullanılır.
- Elektrik enerjisi üretim santrallerinde kullanılan makine ve aksamlarında kullanılır.
- Petrokimya ve ısı eşanjörleri alanlarında tercih edilen ürünler arasındadır.
Temel kullanım alanları bunlar olmakla birlikte, bunların dışında neredeyse her sektörde bu ürünlerden kısmen de olsa yararlanılmaktadır.
Paslanmaz Çelik Kullanmanın Avantajları
Kullanıldığı sektöre göre paslanmaz çeliklerin avantajları oldukça fazladır. Buna göre bu malzemenin kullanım avantajları arasında en fazla öne çıkanlar şunlardır;
Estetik: Kullanıldığı alanlarda görünüm açısından benzer malzemelere göre daha şık durur. Bu yüzden özellikle güzel görünüm gerektiren veya dekorasyon çalışması yapılan dış mekânlarda bu ürünlerden faydalanılmaktadır.
Sağlık: Normal şartlarda plastik veya diğer metal türlerine göre biraz daha sağlıklıdır. Ancak tıp alanında farklı amaçlarla da kullanılmaktadır. Kolay temizlenebilir olmasının yanı sıra bakterilerin fazla barınamaması nedeniyle, mutfak malzemeleri, hastane ortamları, gıda sektörü ve ilaç üretiminde kullanılır.
Dayanıklılık: Dekoratif görünüşünün yanı sıra dayanıklı malzemelerdir. Mekanik olarak alternatif seçeneklere nazaran oldukça dayanıklı bir malzemedir. Bu yüzden sağlık sektöründe, mekanik dayanıklılık ve kullanım kolaylığı gerektiren alanlarda fazlaca tercih edilmektedir.
Kolay üretilebilir: Paslanmaz çelikten gerek duyulan birçok malzeme kolaylıkla üretilebilmektedir. Malzemenin üretim kolaylığı ve detaylı şekillendirme imkanının bulunması nedeniyle, birçok sektörde favori olarak kullanılmaktadır.
Sıcaklığa dayanım: Dış etkenlere karşı gösterdiği mukavemetin yanı sıra sıcak ve soğuğa karşıda yüksek dayanıklılığa sahiptir. Bu yüzden ısıl işlemin yoğun olduğu makine aksamlarında rahatlıkla kullanılabilmektedir.
Korozyon dayanımı: Yüksek bir alaşım ile imal edilmesi halinde, çok yüksek korozyonlara karşı dayanıklıdır. Bu sebepten, korozyonun istenilmediği sektörlerde metal aksam olarak paslanmaz çelikler tercih edilir.
Paslanmaz Çeliğin Çeşitleri
Paslanmaz çelikleri mukavemet değerlerine ve yapılarına göre 5 temel sınıfa ayırmak mümkündür. Buna göre;
- Çökelme sertleştirilmesinin uygulandığı paslanmaz çelik ürünler,
- Martenzitik özelliklere sahip ürünler,
- Ferritik paslanmaz çelik malzemeler,
- Ferritik-östenitik yani dubleks paslanmaz malzemeler,
- Östenitik paslanmaz çelik malzemeler
Olmak üzere bu başlıklarla 5 ayrı sınıfa ayırmak mümkündür.
Paslanmaz Çeliklerde Korozyon Olur mu?
Ürünün dayanım özelliklerine göre korozyona dayanma oranı değişmektedir. Bu yüzden kullanılacağı yerin genel özellikleri dikkate alınarak bir seçim yapılmalıdır. Paslanmaz çeliklerin korozyona dayanım oranları farklı şekillerde olabilmektedir. Her ortam için tüm paslanmaz çeliklerin mükemmel bir korozyona mukavemet göstereceğini söylemek mümkün değildir.
Bu ürünlerin üretim özelliklerine göre asit veya benzeri etkenlere karşı dayanımları farklı olduğundan, kullanılacağı alanların özellikleri de mutlaka hesaba katılmalıdır.
Bu içeriğimizden sonra “Çeliğin Üretimi Nasıl Yapılır?” konu başlıklı içeriğimizi okuyabilirsiniz.
Bu Yazıyı Paylaş!