Menfez, daima olarak akan veya yağışların neticesinde meydana gelen suyun veya kablo, boru gibi malzemelerin yolun bir tarafından diğerine aktarılması için inşa edilen tünel benzeri hidrolik yapı sanatlarıdır. Genellikle karayolları veya demiryolları altında inşa edilir. Menfezler, akarsuların veya akarsuların yollara zarar vermesini önlemek için kullanılabilse de genellikle kontrollü su akış kanalları sağlamak için doğal su yollarında bulunurlar.
Bu amaca ek olarak, belirli tipteki menfezler trafik için köprü olarak da kullanılabilir. Köprüler ve menfezler aynı yapı türleri değildir. Köprüler ve menfezler arasındaki fark, köprülerin kara araçlarının geçişini engelleyebilecek suların geçişine izin verecek şekilde, menfezlerin ise araçlar için kullanılan yolun altından su geçişine izin verecek şekilde tasarlanmasıdır. Kısacası trafik geçişi köprü, su geçişi menfez ile sağlanmaktadır.
Yağışla akışa geçen doğal dere yataklarının (kuru derelerin) yolu kesmesi durumunda, yağıştan dolayı yüzeysel akışa geçen yağmur sularının yola zarar vermeden yolun altından geçirilmesi amacıyla yapılan drenaj yapılarına menfez denir (KGM, 2005a).
Menfez anlam olarak; girilecek veya geçilecek yer, delik, boşluk, geçit anlamlarına gelmektedir. Evdeki banyo, tuvalet gibi kapalı alanların havalandırılmasına menfez de denilmektedir. Menfezler karayolu drenaj sistemlerinde çok önemlidir.
Menfezler, yol gövdesinin drenaj elemanları aracılığıyla yüzey suyu ve yeraltı suyunun yanı sıra yolun altından yola akan doğal derelerin topladığı kara suyunu, kavşakta yol ile yan yolu birbirine bağlayan güvenli bir şekilde toplamak için tasarlanmıştır.
Menfezin tasarımı diğer drenaj elemanları ile uyumlu olmalıdır. Menfezin boyutu uygun şekilde tasarlanmazsa, drenaj sistemi normal şekilde çalışamayacaktır.
Tasarlanacak menfezin kesiti olması gereken kesitten daha küçük ise şiddetli yağmur sonrası kuru dere yatağında genleşen su yol gövdesini aşarak yolun kapanmasına neden olacaktır. Bunların yanı sıra doldurulacak yol veya dolgu veya dolgu altındaki zeminin taşıma mukavemeti ya da stabilitenin azalmasına sebep olmaktadır.
Menfez Çeşitleri Nelerdir?
Genellikle menfez; kutu, yuvarlak, kemer veya oval şeklinde olabilir. Çoğunlukla prefabriktirler ve gömülü borulardan, betonarme veya diğer malzemelerden yapılabilirler. Kullanıma bağlı olarak şekli ve malzemesi değişebilir. Malzeme seçimi ve türü, maliyet karşılaştırmasına, yapısal yerleşime, vasıflı işgücünün mevcudiyetine, zaman kısıtlamalarına ve önerilen tasarıma bağlı olacaktır.
Kutu Menfez Nedir?
En sık kullanılan menfez çeşitleri noktasında, kutu menfez öne çıkmaktadır. Kutu menfezler genellikle betonarme yapılır ve suyun akmasına izin verir. Bazı kutu menfezler kompozit yapılar kullanılarak inşa edilebilir ve saptırma suyunun gerekli olduğu veya büyük miktarda su akışının beklendiği yerlerde kullanılmalıdır.
Bu menfezler yapılırken özellikle gevşek toprak koşullarında ve geniş açıklıklarda ilk tercihtir. 3 metreden fazla tek açıklık veya 6 metrelik iki açıklık için kullanılabilir. Ancak hepimizin bildiği gibi geçiş mesafesi 6 metreyi geçtiğinde kutu menfezler ekonomik değildir.
Bu tip ızgaranın tasarımı sürekli kiriş teorisine dayanmaktadır. İyi bir temele ihtiyacı vardır. Herhangi bir bileşenin batması, eğilme momentlerinde ve kesme kuvvetlerinde önemli değişikliklere neden olacaktır.
Boru Menfezler Nedir?
Boru menfez çeşidi karayolu veya demiryolu platformları üzerinden kullanılan ve çok küçük drenaj işleri için uygun görülen bir menfez türüdür. Bitişik olarak uygulanmış bir veya daha fazla borudan meydana gelir. Borular genellikle çelik, betonarme, dökme demir vb. malzemelerden yapılabilir.
Kanal ızgarası yuvarlak, oval ve kemer gibi farklı şekillere sahiptir. Dairesel kanallar en yaygın tip olmasına rağmen, saha koşullarına ve saha kısıtlamalarına bağlı olarak başka şekillerde kullanılabilir. Diğer menfez çeşitlerine göre oldukça ekonomik olmalarına rağmen montajı da oldukça kolaydır.
Diğer menfez türleri gibi menfez seçimi de hidrolik tasarımına ve performansını ve uygulanabilirliğini etkileyebilecek diğer faktörlere bağlı olacaktır. Borulu ızgaraların kullanılmasının temel nedeni; ekonomik olmaları ve nüfuslu kentleşmiş alanlarda güvenilir kullanım sağlamalarıdır.
Kemer Menfezler Nedir?
Kemer menfezleri genellikle metal, duvar veya betonarme yapılır. Kurulumları kolaydır ve bunları kurmak için pahalı saptırma yapıları kullanmanıza gerek yoktur. Yaygın şekiller arasında yarım daire biçimli kemerler, eliptik kemerler ve beton kutu menfezler bulunur. Bu yapının bir diğer avantajı, geleneksel kutu şeklindeki ızgara ile karşılaştırıldığında, kurulum işleminin fazla zaman gerektirmemesidir.
Banyo ve Tuvaletler için Kullanılan Menfezler Nedir?
Menfez ortama yerleştirilen portatif bir kanal olup, amacı içeriden dışarıya veya dışarıdan içeriye hava sirkülasyonunu istenilen yönde veya ortamın iklimlendirilmesi için sağlamaktır. Menfez, tipine bağlı olarak açma ve kapama fonksiyonlu veya sabit ince geçirgen geçişli hava geçişleri sağlar. Egzoz portunun amacı, madde dışındaki maddelerin geçişine izin vermeyerek sadece istenilen maddelerin geçişini sağlamaktır.
Örneğin: Hava menfezleri, hava akışını sağlayabilecek boyutta bir boşluk bırakılarak bir havalandırma girişine bağlanır, bu sayede ortamı havalandırma ve hava dışında yabancı cisimlerin geçmesine izin vermeme özelliğine sahiptir. Bu menfezler açılıp kapatılabilir ve menfez kanatlarının aralıkları ayarlanarak hava akışı kontrol edilebilir.
Menfez, soğuk ve sıcak hava koridorları ile ayrılan ortamın hava sirkülasyonu, sistem odası ve verimlilik merkezi ve enerji hattının ısıtma kısmı için kullanılmaktadır. Bu menfezler kontrollü ısıyı gerekli alana aktarır ve havanın gücünü ve yönünü ayarlayabilir.
Bu Yazıyı Paylaş!