Harman tuğla; diğer bir adı takoz tuğla olan harman tuğla, ismini imal edildiği alandan almaktadır. Tuğlayı oluşturan kil, balçık, kiremit tozu, kum gibi maddelerin harman adı verilen yerlerde şekillendirilmesi, kurutulması ve 600–800 C° gibi ısıda pişirilmesi sonucu meydana gelir.
Günümüz teknolojisinde imal edilen diğer tuğla türlerine göre insan gücüyle üretildiği için daha ilkeldir ve üretimi milattan öncelere kadar dayanır. Böyle olmasına rağmen harman tuğlanın rengi, görüntüsü, kullanım yeri ve amaçları açısından günümüzde hala tercih edilmektedir ve üretimi yapılmaktadır.
Yılın yağışsız aylarında, mevsimsel olarak üretimi yapılır. Tuğlaların pişirilmesi sahra fırını adı verilen ilkel fırınlarda yapılır. Bu fırınlarda zayiat oranı oldukça fazla olmaktadır. Bu tür olumsuz yönlerinden dolayı pek çok üretici üretim yapmayı bırakmıştır.
Yine de malzemenin üretimine devam edilmektedir. Tuğlanın pişirilmesinde kömür ateşi kullanılması ve şekillendirilmesinin deniz kumu ile yapılmasından dolayı rengi doğal ve etkileyicidir. Mimaride üzerine sıva gelmesine gerek kalmadan doğal ve güzel bir görünüm elde edilebilir.
Harman Tuğlanın Kullanıldığı Yerler
Harman tuğlanın kullanıldığı yerler aşağıda sıralanmıştır.
- Yapıların restarasyonu
- Binaları onarımı
- Modern mimari
- Peyzaj
- Dekorasyon
- İnşaat duvarları
- Kalorifer bacaları
- Temel izolasyonu
- Yeraltı kablo tesisatı
- Şömine yapımı
- Tünel ve lokman fırın yapımı gibi pek çok alanda kullanımı vardır.
Harman Tuğla Boyutları
Harman Tuğla Boyutları ile ilgili şu bilgilere rastlanmaktadır.
TS EN 771- 1 A1 standartına göre harman tuğla boyutları;
Uzunluk 190 mm (+6 mm ile -13 mm)
Genişlik 90 mm (+4 mm ile -5 mm)
Yükseklik 50 mm (+3 mm ile -2 mm) şeklindedir.
Fakat üretici firmaların farklı boyutlarda üretimleri mevcuttur.
Arda tuğla adlı üretici firmanın üretmiş olduğu tuğlalarda farklı ölçülerde ve ebatlarda üretilmiş harman tuğlası mevcuttur. Aşağıdaki ürün çeşitliliğine göre harman tuğla boyutları farklılık göstermektedir. Ayrıca harman tuğlasının ağırlığı, paletteki tuğla miktarı ve palet ağırlığı da mevcuttur. Harman tuğla ölçüleri ile ilgili ağırlık, paletteki miktarı ve ağırlığı ile ilgili tüm bilgileri aşağıdaki tabloda bir arada görebilirsiniz.
| Uzunluk | Genişlik | Yükseklik | Ağırlık | Palet/Tuğla | Palet Ağırlığı | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| AHT-15 | 15 cm | 7 cm | 5 cm | 0,95 kg | 1000 adet | 980 kg |
| AHT-18 | 18,5 cm | 8,5 cm | 5,5 cm | 1,40 kg | 1000 adet | 1430 kg |
| AHT-21 | 21 cm | 9 cm | 4 cm | 1,30 kg | 750 adet | 975 kg |
| AHT-22 | 22 cm | 10 cm | 6 cm | 2,15 kg | 750 adet | 1640 kg |
| AHT-23 | 23 cm | 11 cm | 6 cm | 3,15 kg | 500 adet | 1600 kg |
| AHT-25 | 25 cm | 12 cm | 6 cm | 3,15 kg | 500 adet | 1700 kg |
Harman Tuğla Üretimi Nasıl Yapılır?
Üretim aşamaları 5 aşamada gerçekleşmektedir.
- Tuğlayı oluşturacak hammaddelerin hazırlanması,
- Şekillendirme işleminin yapılması,
- Tuğlanın kurutulması,
- Fırınlarda pişirilmesi ve
- Son olarak paketleme işlemininin yapılmasıdır.
Tuğlayı Oluşturacak Hammaddelerin Hazırlanması
Tuğla yapımı için uygun malzemenin olduğu sahalardan iş makineleri ile çıkarılan malzeme harman bölgesinde istif edilir.
İstiflenmiş malzeme çamur çukuru adı verilen yerlere su ile birlikte doldurularak bir gün bekletilir. Harmanlarda birden fazla çamur çukuru olması işin akışı ve hızı açısından önemlidir.
24 saat boyunca dinlendirilen malzeme yoğurma tanklarında yoğrulur. Yoğurma işleminde bazı üreticiler hayvan gücünden yararlansa da pek çok üretici yoğurma işlemini yapan elektrikle çalışan makinelere geçmiştir.
Yoğurma işlemi çamuru iten pervaneler ve hayvan gücünden yararlanılarak yapılır. Yoğurma işlemini yapan usta 24 saat boyunca dinlendirilmiş çamur çukuruna girer ve yoğurma tankına kürekle malzeme atar. Yoğurma tankı içinde çamuru karıştırmaya yarayan pervaneler mevcuttur. Karışım işleminin yapılmasında hayvan gücünden faydalanılır. Tankta yoğrulan çamur malzeme alt kısımdan yoğrulmuş bir şekilde çıkar.
Harman Tuğlasının Şekillendirilmesi
Geleneksel yöntemlerle yapılan tuğlanın şekillendirilmesinde çok fazla malzemeye ihtiyaç duyulmaz.
Tuğlanın şekillendirilmesinde gerekli malzemeler;
- Çalışma tezgahı,
- Tuğlaya şekil verecek kalıp malzeme,
- Fazla malzemenin alınması için sıyırma aleti,
- Kum tezgahı,
- Su olarak sıralanabilir.
Ahşap malzemeler kullanılarak yapılan bu kalıpların dayanıklılığını artırmak için köşelerinde köşebent kullanılmıştır. Üretici firmanın ismi veya işareti ahşap kalıp içerisine yerleştirilmiştir.
Tuğlaya şekil veren usta, kendisine çamur taşıyan kalasçı adı verilen yardımcıdan aldığı bir miktar çamuru kumladığı tezgah üzerinde yoğurur. Yoğurulan bu malzemeye topaç adı verilmektedir. Usta yapılan topaçları kalıplara basar ve fazla malzemeyi sıyırma aleti ile alır. Tezgahta 2 kalıpcı, 2 arkacı, 1 kalasçı ve 1 sergici olmak üzere toplam 6 kişi çalışmaktadır.
Harman Tuğla Kurutulması
Kalıpcıların işi, kalıpları su ile nemlendirdikten sonra kum tezgahına sokarak tüm yüzeyi ince bir kum tabakası ile kaplamak ve ustanın tezgahına bırakmaktır. Ustanın bir önceki kalıba bastığı çamuru kalıpcı alarak kurutma alanına götürür ve kalıbı ters çevirir. Bu şekilde tuğlaları kurutma alanında yan yana dizer.
5 parçaya bölünen harman sahasında sürekli bir iş akışı olur. Harmanın bir kısmında bir miktar kuruyan tuğlalar, sergici tarafından toplanarak kafes şeklinde bir alanda dizilir.
Tamamen kuruma işlemi kafeslerde gerçekleştikten sonra arkacı adı verilen yardımcılar malzemeyi fırın alanına doğru taşırlar.
Harman Tuğla Fırınlarda Pişirilmesi
Pişirme işlemi sahra fırını adı verilen ilkel fırınlarda yapılır. Yağışın olmadığı iklim şartlarında açık havada kullanılabilir. Bu fırın türünde tutuşturma ve fırına hava girişini sağlamak amacıyla hava kanalları bırakılır. Pişirmede yakıt olarak kömür kullanılır.
Paketleme İşleminin Yapılması
Sahra fırınında bir taraftan yükleme yapılırken diğer taraftan boşaltma yapılarak sürekli bir iş akışı sağlanır. Fırına konulan ilk tuğlaların pişme süresi 10-15 gün arasında değişmektedir. Pişme işleminden sonra tuğlaların boşaltılması işlemi insan gücüyle yapılır. Boşaltma yapılırken iyi pişmemiş veya fazla pişmiş bozuk tuğlalar ayrılır. Paletler üzerine dizilen malzeme amblajlanarak satışa için hazır hale getirilir.
Harman Tuğlar Üretimi Video
Harman tuğla (takoz tuğla) ile ilgili edinmiş olduğunuz bilgilerden sonra tuğla nedir? çeşitleri ve gazbeton arasındaki farkları okuyabilirsiniz.
Bu Yazıyı Paylaş!