Bu yazımızda betonarme elemanların uzun doğrultusu boyunca yerleştirilmesi gereken boyuna donatı hakkında bilgi vereceğiz.
Bir yapı hizmet süresi boyunca her türlü iç ve çevreden gelen etkilere karşı dayanım göstermesi gerekir. Betonarme yapıların donatılarının projeye ve şartnamelere göre düzgün bir şekilde yerleştirilmesi büyük önem taşır. Hatalı ve eksik donatı yerleşimleri yapının ömrünü azalttığı gibi yıkılmasına da neden olabilir.
Donatı yerleşimi yapılırken mümkün olduğu kadar kesintisiz yapılarak oluşacak gerilmelerin düzgün bir şekilde aktarılması sağlanır. Donatı kesmek zorunda kalındığı hallerde gerekli önlemler alınmalıdır.
Donatı bükümlerinde keskin köşelerden kaçınılarak meydana gelecek gerilmeler güvenli bir şekilde iletilir.
Boyuna donatı
Kolon, kiriş gibi bir betonarme elemanın uzun doğrultusu boyunca yerleştirilen donatıya boyuna donatı denilir. Donatı miktarı, hesap sonucu ortaya çıkan ve yönetmelik gereği mecburen yerleştirilmesi gereken donatılardan oluşur.
Yerleştirildiği bölgenin basınç veya çekme bölgesi olmasına göre isimlendirilir. Çekme bölgesinde ise çekme donatısı, basınç bölgesinde ise basınç donatısı olarak adlandırılırlar.
Çekme donatıların konumu betonarme elemana gelecek yüke ve açıklığın büyüklüğüne göre değişir. Ayrıca sürekli kirişler de komşu açıklıkların oranı da donatının konumunun belirlenmesin de etkendir.
Çekme çatlakları şekilde gösterildiği gibi kirişin üst kısımlarında, açıklık bölgesinde ise kirişin alt kısımlarında oluşmaktadır. Bu sebeple oluşacak çatlakların önlenmesi için, çekme donatısı çatlakların meydana geleceği yerlere yerleştirilmelidir.
Kesitlerdeki donatının hesaplanması, kesite tesir eden en büyük momente göre yapılır. Moment, betonarme eleman boyunca sabit olmadığından dolayı, momentin en fazla olduğu kısımdan belli bir miktar uzaklıktaki donatının bir bölümüne gerek kalmaz. Donatı kesilmesi sakıncalı olmasa aşağıdaki şekilde gerekli olmayan donatının yerleştirilmemesi mantıklı olurdu.
Fakat yapılan deneylerde kesilen donatının bazı olumsuz yönlerinin olduğu anlaşılmıştır. Bu kısımlarda gerilme yığılmaları büyük olduğu için aderansa olumsuz etkilenmekte ve çatlamalar oluşmaktadır. Bu sebeple donatı kesilmez ve 45 derece açı ile bükülerek yerleştirilir. Donatının 45 derece açı ile bükülmesine pilye adı verilmektedir. Pilye sayesinde oluşacak gerilme yığılmaları karşılanmış olur ve kenetleme basınç bölgesinde yapılmış olur.
Teknolojinin gelişmesine bağlı olarak dayanımı yüksek beton çelikleri imal edilebilmektedir. Fakat özel alaşımlarla işlenebilmeleri geliştirilmediği sürece eğilerek işlenmeleri zor olacaktır. İşçiliğin pahalı olduğu bazı endüstri ülkelerinde pilye yapılmasından vazgeçilmiştir.
Bu Yazıyı Paylaş!