Banket; yaya yolu ayrılmamış karayollarında yolların en sağ kısmında bulunan, yayaların ve hayvanların kullanabileceği, zorunlu durumlarda ise araçların duraklama, park etme ve tehlikeli bir durumda kaçış yapması amacı ile yapılmış alana denilir. Banket kısmı yol kaplamasının en sağ şerit çizgisi ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında bulunur ve kaplamaya bitişik olarak yapılmıştır. Banket genişliği standartlara göre belirlenmektedir.
Normal şartlarda bu kısım trafiğe açık değildir. Yaya, bisikletli ve hayvanların kullanımı olağan durumlarda mümkündür. Fakat kaza ve trafik sıkışıklığı gibi zorunlu durumlarda sadece bazı araçlar tarafından kullanılabilir. Yolun banket kısmının sivil araçlar tarafından kullanılması yasaktır. Bunların haricinde ambulans, polis, itfaiye ve resmi araçlar zorunlu durumlarda kullanabilir. Kaza ve trafik sıkışıklığı durumunda istenilen yere en hızlı bir şekilde ulaşılmış olur.
Yol güvenliği, drenaj, yapım, bakım ve ekonomik kriterlere bağlı olarak kaplamalı veya kaplamasız yapılabilmekte ve çoğunlukla yol platformu ile aynı eğimde olacak şekilde yapılmaktadır.
Niçin Yapılır? Kullanım Amaçları Nelerdir?
Kullanım amaçları ve yapılma nedenleri aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır.
- Duran veya arıza yapmış olan araçların acil park şeridi olarak kullanımını sağlar.
- Araçların dingil yükleri altında temel, alt temel ve kaplamaya vereceği zararın önüne geçmesi için yolu yandan destekler.
- Trafik işaretleri ve oto korkuluk için yanal açıklık sağlar.
- Kar kürüme ve biriken karın depolanması gibi bakım işlerinin yapılabilmesi için alan oluşturur.
- Yarma kesitlerin olduğu yol bölümlerinde görüş mesafesini artırarak güvenliği sağlar.
- Otobüsler için durak, yaya ve bisikletliler için de kullanım alanı sağlar.
Banket Yapılmasında Nelere Dikkat Edilir?
Karayollarında alt temel, temel ve kaplamaya verdiği destekten ötürü ve araçların zorunlu durumlarda kullandığı bir alan olduğu için yapımında ilgili şartname ve yapım kurallarına riayet edilmelidir. Araçların acil durumlarda kullanacağı bir alan olduğu için trafik yükünü taşıyabilecek şekilde sağlam malzeme ile yapılmalı ve iyi bir şekilde yolun sıkıştırılması yapılmalıdır. Trafik yükünü taşıyamayacak kadar zayıf yapılmış banketlere acil durumda girecek olan ağır tonajlı vasıtalar kazalara yol açabilir. Ayrıca ilgili şartname ve kurallara uygun yapılmadığı takdirde alt temel, temel ve kaplama kısmına vereceği destek yeterli olamayacaktır. Yeterli miktarda sıkıştırılmamış gevşek malzeme dolgu kesitinde şev kaymasına yol açacak ve yolun oturmasına neden olacaktır.
Ülkemizde çift yönlü devlet yollarında yolun sınıfına göre 3,0 m ile 3,5 m arasında şerit genişliği olur. Bu şeritlerin hemen yan kısımlarında ise yine yolun sınıfına bağlı olarak 1,0 m ile 2,5 m arasında banket genişliği yapılır. Daha önceden banketler mıcır gibi gevşek granülür malzeme ile yapılırdı. Bu çeşitli tehlikeleri de beraberinde getirdiği için artık banket kısmı da çoğunlukla asfalt kaplama ile yapılmaktadır.
Yaya yolu veya kaldırım yapılmayan yerlerde insan ve hayvanların mecbur kalmadıkça kullanmaması gerekir. Aksi halde can ve mal kaybı oluşabilir. Genellikle yol kaplaması ile aynı seviyede yapılabildiği bazı durumlarda kaplama kotundan daha düşük yapılabilir.
Banket Genişliğinin Belirlenmesi
Sathi Kaplamalı Tek Şeritli Yolların Banket Genişlikleri;
Platform genişliği 12 metre 1A Tipi yollarda : 2.50 m,
Platform genişliği 10 metre 2A Tipi yollarda : 1.50 m,
Platform genişliği 8 metre 3A Tipi yollarda : 0.50 m olarak yapılmaktadır.
İki Şeritli Yolların Banket Genişlikleri;
Genişlikleri yolun sınıfına, şerit sayısına, tasarım hızına, şeritlerin genişliğine ve arazi yapısının düz, dalgalı veya dağlık olmasına göre değişiklik göstermektedir. Aşağıda tabloda olması gerekli genişlikler verilmiştir.
Yol Sınıfı | 1. Sınıf | ||||||
| Topografik Yapısı | Düz | Dalgalı | Dağlık | ||||
| Tasarım Hızı | 100 | 80 | 80 | 70 | 70 | 60 | |
| Şerit Genişliği | 3.5 | 3.5 | 3.5 | 3.5 | 3.5 | 3.5 | |
| Banket Genişliği | 2.5 | 2.5 | 2.0 | 2.0 | 2.0 | 2.0 | |
Yol Sınıfı | 2. Sınıf | ||||||
| Topografik Yapısı | Düz | Dalgalı | Dağlık | ||||
| Tasarım Hızı | 80 | 70 | 70 | 60 | 60 | 40 | |
| Şerit Genişliği | 3.5 | 3.5 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | |
| Bank. Genişliği | 1.5 | 1.5 | 1.5 | 1.5 | 1.5 | 1.5 | |
Yol Sınıfı | 3. Sınıf | ||||||
| Topografik Yapısı | Düz | Dalgalı | Dağlık | ||||
| Tasarım Hızı | 70 | 60 | 60 | 50 | 50 | 30 | |
| Şerit Genişliği | 3.0 | 3.0 | 3.0 | 3.0 | 3.0 | 3.0 | |
| Bank. Genişliği | 1.0 | 1.0 | 1.0 | 1.0 | 1.0 | 1.0 | |
Daha fazla bilgi için Trafik güvenliğini etkileyen değişkenler başlığı altında Banket genişliğinin karayolu güvenliğine etkisi kısmını okuyabilirsiniz.
Bu Yazıyı Paylaş!