Kazıklı perde; kazı yapılacak sahanın güvenliğini sağlamak ve kazı etrafındaki zemin/kaya kütlesinin kazı çukuruna hareketini engellemek amacıyla kullanılan düşey destek elemanlarından birisidir.
Kazıklı perde
Kazıklı perdelerin özellikleri aşağıda sıralanmıştır.
- Palplanş perde imalatının yapılamadığı zeminlerde uygulanabilir.
- Çapı 10-200 cm arasında değişiklik gösteren kazıkların yan yana imal edilmesi ile meydana gelir.
- İstinat yapıları olarak geçici ve kalıcı çözümlerde kullanılan kazıklı perdeler, yüksek rijitli ve düşük deformasyon özelliğine sahiptirler.
- Konsol şekilde zeminden gelen yana toprak gerilmelerini karşılayacağı gibi proje şartlarına göre yatay destek elemanları ile birlikte de tasarlanabilir.
- Kazıkların arasındaki mesafe zemin cinsine, yeraltı suyunun varlığına ve tek bir kazığa gelen yanal yük taşıma kapasitesine göre belirlenir.
- Kazıkların üst üste bindirilmesi ile sızdırmazlık perdesi olarak görev yapabilirler. Böyle bir durumda yan yana kazıklardan birisi donatılı diğeri donatısız olacak şekilde imal edilirler.
- Avantajlı yönleri arasında palplanş perdelerde olduğu gibi çakma esnasında gürültü olmaması, istenilen kotta imalat yapılabilmesi, kaya ortamlarda da ugyulanabilmesi gösterilebilir.
- Dezavantajlı yönleri ise diyafram perdeyle kıyaslandığında rijitliğinin daha az olmasıdır.
İmalat esasları
İmalat yapılmasında iki farklı yol uygulanır.
- Kazıklar kazı sınırı dışında makinelerle zeminin delinmesi ile veya
- Hazır kazıkların zemine düşey doğrultuda çakılması ile imal edilir.
Çakma yönteminde; önceden hazırlanan çelik, ahşap veya betonarme kazıkların zemine çakılması veya vibrasyonla sürülmesi ile imalat gerçekleştirilir. Çakma sırasında oluşacak basıncın malzemenin basınç dayanımından fazla olmaması gerekir.
Delgi yönteminde ise; yüksek tork gücüne sahip makineler tarafından zemin auger, karotiyer ya da rotary metotları kullanılarak düşey doğrultuda delinir ve içi boş kuyular meydana getirilir.
Kuyuların içerisine önceden projesine göre hazırlanmış çelik donatı kafesleri yerleştirilir.
Betonlama yapılana kadar kuyulara indirilen donatılar kuyu ağzında askıda bekletilirler.
Şekil 3 : Betonlama öncesi askıda bekletilen donatı kafesi.Kuyunun orta kısmından dibine indirilen tiremi boruları vasıtası ile betonlaması yapılır.
Tiremi boruları betonun kuyu içerisinde yükselmesiyle birlikte kademeli olarak sökülerek çıkarılır. Betonlama işlemi projede belirtilen kazık üst kotuna kadar yapılır. Kazıkların üst kısmında daha sonra başlık kirişi yapılması için filiz bırakılır. Kazık imalatları tamamlandıktan sonra filiz donatıları ile birlikte kazıkların başlık kirişi yapılır.
Fore Kazıklı Perde
Zemin delgi sırasında kendini tutamayıp göçük oluşturuyorsa ve bundan dolayı düşeyde sapmalar meydana geliyorsa, delgi işlemi çelik muhafaza boruları ile devam ettirilir. Bu çelik borular zayıf zemin tabakasından kendini tutabilen zemin tabakasına kadar sürülerek kuyu içinde destek vazifesi görür.
Delgi ile kazılmış kuyu içerisine donatı indirilerek ve betonlanarak oluşturulmuş, çapı 30 cm.’den büyük narin betonarme kazıklara “fore-kazık”, bu kazıklarla oluşan istinad perdesine “fore-kazıklı perde” denilmektedir (Şekil 6).
Mini Kazıklı Perde
Mini kazıkların çapı 30 cm’den daha ufaktır. Mini kazıklarla meydana getirilen istinat perdesi mini kazıklı perde olarak adlandırılır.
Kazıklı Perde İmalat Şekilleri
Kazıkların imalat şekillerinde zeminin cinsi ve yeraltı suyunun durumu etkilidir.
Mesela killi bir zemin tabakası kısmen kendini tutabilir. Ama kumlu bir zemin tabakası kendini tutamaz ve kazıkların arasından kazı sahasına akabilir.
Aynı durum yeraltı suyunun varlığında da geçerlidir. Kazıklar arasında mesafe suyun kazı sahasına kontrolsüz bir şekilde geçmesine neden olabilir. Bundan dolayı mevcut duruma göre farklı çözüm yöntemleri uygulanır.
Dizilim şekillerine göre kazıklar 3’e ayrılır.
Bunlar;
- Aralıklı dizilime sahip kazık perde,
- Teğet kazık perde,
- Kesişen kazıklı perde olarak sınıflandırılabilir.
Aralıklı dizilimli kazıklı perde
Aralıklı dizilimli kazıklı perde; kendini tutabilen kohezyonlu zeminler ile yeraltı suyu içermeyen zeminlerde imal edilir. Zemin kendini tuttuğu için kazıklar arasındaki malzeme kazı esnasında stabil kalır ve kazı sahasına akma yapmaz. Kaya ve kohezyonlu zeminlerde yapılabilir. Fakat yumuşak killi ve organik zeminler için yapılması uygun olmaz. Kazıkların merkezleri arasındaki mesafe kazıkların çapının birkaç katına kadar çıkabilir. (Şekil 7) Kazıkların arasında oluşacak boşluklar çelik plaka, püskürtme beton veya ahşap elemanlar ile kaplanabilir.
Teğet kazıklı perde
Teğet kazıklı perde; Kazıkların birbiri ile bitişik veya temas halinde olması şeklinde yapılırlar. Kazıklar arası mesafe zeminin türüne bağlı olarak 2 ile 5 cm arasında mesafede değişiklik gösterir. Çoğunlukla bu tip dizilim konsol perde olarak çalışması istenilen kazıklar için seçilir.
İmalatların yapılması birer atlamalı olarak gerçekleştirilir. Sonrasında ara kısımlarda kalan kazıklar imal edilir. Yani öncelikle şekil 8’de gösterildiği gibi P kazıkları imal edilir. Sonrasında ara kısımlarda kalan S kazıkları yapılır. İzolasyonun sağlanması için yeraltı su seviyesi kazı seviyesinin altında değilse kazık araları enjeksiyon ile kapatılabilir.
Kesişen kazıklı perde
Kesişen kazıklı perdeler; Geçirimsiz bir perde imal edilmesi için kazıkların biri donatılı diğeri donatısız olarak yapılır. Çoğunlukla birincil kazıklar (P) donatısız yapılır, birkaç gün sonrasında ikincil kazıklar (S) birincil donatıları keserek donatılı olarak imal edilirler.(Şekil 9). Bu yöntemle geçirimsiz bir perde yapılmış olunur. Kazıkların birbiri içerisine geçme miktarı en az 10 cm olmalı ve kazık çapının %10 ile % 20’si arasında olmalıdır. Birincil kazıklar dolgu görevi gördüğü için düşük dayanımlı beton kullanılır. İkincil kazıklar ise daha yüksek dayanıma sahip beton ile yapılırlar.
Yapısal olarak, birincil kazıklar dolgu elemanı görevi görürken, düşük dayanımlı beton kullanılır. İkincil kazıklar ise daha yüksek dayanıma sahip beton ile imal edilebilir.
