Dağ bitkilerinin bahçelerde yetiştirilmesi ve bütün güzelliklerini bize sunması için, bitkilerin yetiştiği doğal ortamların oluşturulmasına kaya bahçesi adı verilmektedir. Bahçe düzenlemesinde bitkilerin yaşadığı doğal ortamın bir kesiti taklit edilir.
Kaya bahçeleri, taşları ve kayaları öne çıkarmak ve vurgulamak için tasarlanmış küçük bir alan veya arazidir.
Bir kaya bahçesi için standart yerleşim düzeni, bitkilerin köklendiği, aralarında küçük boşluklar bulunan, farklı boyutlarda estetik olarak düzenlenmiş kaya yığınlarından oluşur.
Kaya bahçelerinde bulunan bitkiler genellikle küçüktür ve boyları 1 m’den daha fazla olmaz. Gölgeli bir alan oluşturulmak istenirse küçük çalı ve ağaçlar kayaların görünümünü engellemeyecek şekilde çukur kısımlarda yetiştirilmelidir.
Kaya bahçelerinde bulunan bitkiler genellikle iyi drene edilmiş, yetersiz sulanan toprakta gelişen türlerdir.
Bazı kaya bahçeleri, ana kayanın doğal yüzeyleri gibi görünecek şekilde tasarlanmış ve inşa edilmiştir. Bitkiler taşlar arasında yumuşatma ve tamamlama görevinde bulunurlar. Bu tür bahçeler Viktorya döneminde oldukça popülerdi ve profesyonel peyzaj mimarları tarafından tasarlanırdı.
Genellikle “Zen bahçesi” olarak anılan Japon kaya bahçesi, su özellikleri, yosun, budanmış ağaçlar ve çalılar ve çok az bitki içeren özel bir tür kaya bahçesidir.
Kaya Bahçesi Tasarımı Nasıl Yapılır?
Tasarım yapılırken doğadaki haline benzer bir düzenleme yapılmalı ve kayalar yerleştirilirken birbiri ile uyum içerisinde olmalıdır. Taşların seçiminden önce, kaya bahçesi yapılacak alanda nasıl bir düzenleme yapılacağının planı yapılmalıdır. Bahçenin yapımında irili ufaklı kayalara ve çakıl taşlarına ihtiyaç olmaktadır. Önceden planlanan tasarıma göre ihtiyaç duyulacak kaya ve taşlar seçilmelidir. Bahçe düzenlemesinde göz önünde bulundurulması gereken en önemli nokta boyut olarak en büyük olan kayaların baskın özellik göstereceğidir. Düzenleme yapılırken bu husus göz önünde bulundurmalıdır.
Kaya Bahçesinin Planlama ve Uygulamasının Yapılması
Şeklinin Belirlenmesi
Düzenlemeye başlamadan önce bahçenin, nasıl bir kaya bahçesi şekline uygun olacağı tespit edilmelidir.
Kaya bahçesine başlamadan önce, düzenleme yapılacak alanın sınırlarını belirlemek için, etrafı tahta kazıklar ile çevrilir. Sınırları önceden belirlenen alan, bel küreği derinliği kadar kazılarak yüzeydeki toprak dikkatli bir şekilde alınır. Kazılan alandaki yabancı otlar kökleri ile birlikte temizlenir.
Kazılan alana daha önceden belirlenen formdaki kayalar yerleştirildikten sonra bitkiler için humuslu bitki toprağı konulur.
Bahçe yapılacak alanda birçok tepecikler oluşturularak çeşitlilik sağlanmalı ve yapılacak düzenlemenin çevre ile uyum içerisinde olmasına dikkat edilmelidir. Uyum, hem kaya bahçesinin kendi içerisinde hem de çevresi ile birlikte olmalıdır.
Kayaların Yerine Yerleştirilmesi ve Bitkilendirme
En başta yapılması gereken, hoşa gidecek dokulu ve etkileyici olan kayaların seçilmesi olmalıdır. İlk yerleştirilecek taşlar bunlar olmalı ve yüksek noktalara dengeli bir şekilde yerleştirilir. Sonrasında ana taşların etkisini kuvvetlendirecek ve destekleyecek kaya parçaları yerleştirilir. Kayaların doğal görünmesi ve rastgele dağılımı bu uygulamadaki temel düşüncedir. Bahçe içerisindeki kaya ve taşlar bahçenin ana hatlarını oluşturur. Tüm yıl boyunca, her mevsim koşulları için hazırlanmış olan bahçenin son hali, iyi planlanmış bitkilendirme ile son bulur.
Taşların Düzenlenmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tek tip taş kullanılması etkiyi artırır. Geniş bahçelerde özel bölgeler oluşturmak amacıyla farklı çeşitte taşlarda kullanılabilir.
- Taş tozu kullanılması durumunda bahçede kullanılan taşların rengine yakın renkler olmalıdır.
- Güneş ve rüzgârın vasıtası ile taşlar arasında mikro iklimler meydana getirilmelidir.
- Düzenlemede kullanılacak taşlar en az yarısı toprağa gömülü olacak şekilde yerleştirilmelidir.
- Kaya üzerindeki tabaka ve çatlak kısımlar aynı yöne doğru bakacak şekilde düzenlenmelidir.
- Farklı ebatlardaki taşlar kullanılarak doğallık yakalanmalıdır. En büyük taş bahçenin merkezinde olacak şekilde dengeli bir düzenleme yapılmalıdır.
Ayrıca çakıl bahçesi yapılması ile ilgili yazımızı okuyarak faydalanabilirsiniz.
