Yapılarda yaygın olarak kullanılan mermer taşı, dekoratif yapısı ve sağlamlığı ile tercih edilmektedir. Özellikle ülkemizde daha fazla tercih edilmesinin temel sebeplerinden biri ise, Türkiye’de bol miktarda kaliteli mermer rezervlerinin bulunmasıdır. Mermer taşı (kayacı) özellikleri bakımından ele alındığında, doğal oluşumunu en iyi şekilde tamamlamış taşlardan biri olduğunu ve bu nedenle su gibi çeşitli dış etkenlere karşı üstün bir mukavemet gösterdiğini görebiliriz.
Mermer Taşı Nedir?
Yaşanan metamorfizma olayların neticesinde dolomitik ve kalker yapıların tekrardan kristalleşmesi sonucu meydana gelen doğal bir bileşendir.
Mermer taşı nedir? Sorusuna bu şekilde kısa bir cevap verecek olsak da, kullanım alanları ve diğer doğal taşlara göre özellikleri oldukça geniştir. İçeriğinde çok düşük oranda magnezyum karbonat bulunurken, oluşumunun yüzde 90’lardan fazlasını ise kalsiyum karbonat oluşturmaktadır.
Farklı renk seçeneklerine sahip olması ve bu renklerin içerisinde yine başka renk katmanların yer alması, işlendikten sonra mermer taşını mükemmel bir dekoratif görüntüye sokmaktadır.
Magnezyum karbonat ve kalsiyum karbonat haricinde, içerisinde demir oksit, silika, silis ve mika gibi bileşenlerde bulunmaktadır. Genel olarak grimsi ve beyaz renkte olmakla birlikte vişneçürüğü gibi daha yüksek tonlu renklere de sahip olabilmektedir.
Mermer Taşı (Kayacı) Özellikleri Nelerdir?
Fiziksel ve kimyasal özellikleri, diğer doğal taşlara göre daha fazla ve gelişmiş düzeydedir.
Mermer Kayacı Özellikleri aşağıda sıralanmıştır;
Mermer kayacı heterojen yapıya sahiptir
Mermerin oluşumunda magnezyum karbonat, kalsiyum karbonat, demir oksit, silika, silis gibi farklı içerikler bir araya geldiği ve oluşum süreçleri farklı olabileceği için heterojen yapıya sahiptir. Tanecik boyutu, sertlik ve renk dağılımı farklılık gösterebilir. Bu bakımdan mermer heterojen bir yapıya sahiptir.
Mermer kayacı oluşumunu daha uzun sürede tamamlar
Taşın özellikleri arasında en fazla dikkat çekenlerden biri de, doğal taşlar içerisinde oluşumunu daha uzun sürede tamamlayan doğal ürünlerden biri olmasıdır. Yine bu özellik oluşumun tam olarak tamamlanması ve gözeneklerin taşı oluşturan zengin bileşenler ile dolması nedeniyle, mermer taşı sağlam ve sağlıklı olmasına neden olmaktadır.
Mermer kayacı işlenmesi kolaydır
Kullanım amacına göre işlenmesi oldukça kolaydır. Bu yüzden farklı birçok sektörde kullanılır. Kullanım amacı sadece dekoratif amaçlarla olmayıp, imalat sanayisinde de bazı ürünlerin çalışması ve soğutulması gibi amaçlar için de kullanımına yer verildiği bilinmektedir.
Dış etkenlere karşı dayanıklıdır
Kuvvetli bir darbe haricinde basit darbeler ve çeşitli dış etkenlere karşı yüksek mukavemet gösterir. Suya ve kışın donmalara karşı yüksek dayanımı ile dikkat çeken mermer taşları, aynı zamanda yüksek sıcağa karşı da dayanıklı yapısıyla dikkat çekerler. Isı dayanıklılığı sadece güneşin etkilerine karşı değil, yüksek dereceli aktif ateşlere karşı da bulunmaktadır.
Uzun ömürlüdür
En önemli özelliklerinden biri de uzun ömürlü bir yapıya sahip olmasıdır. Birçok yoğun kimyasal da dâhil olmak üzere olumsuz dış etkilere maruz kalsa bile, renginde veya görüntüsünde kolaylıkla bozulma yaşanmaz. Bu yüzden açık alanlarda da çok rahat bir şekilde kullanıma müsait doğal taşlar arasında yer alır.
Desen ve renkleri farklı olabilir
Doğal olarak farklı renk ve desenlerde olması nedeniyle, tüm dekoratif çalışmalarında mermer taşına gönül rahatlığıyla yer verilebilir. İç ve dış süslemeler için yapılacak çalışmalarda dekoratif amaçlı kullanıma uygun olması nedeniyle, günümüzde birçok alanda dekorasyonun önemli bir parçası haline gelmiştir. Renkleri genellikle grimsi ve beyaz olmakla birlikte esmerimsi, mavimtırak, siyah, kırmızı, pembe ve sarı gibi renklerde yabancı maddelerin etkileşimi sonucunda mermer taşında görülebilecek renklerdir. Bu renklerin de dâhil edilmesi ile birlikte dekorasyonda da yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Birçok yüzey uygulama tekniği için müsaittir
Bazı doğal taşların yapılacak yüzey uygulamaları ısıttı iken, aşağıda da yer verdiğimiz üzere mermer taşlarına yapılabilecek yüzey uygulamalarının daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Bu nedenlerle taşın farklı sektörlerde kullanılması mümkün hale gelmektedir.
Bazı kimyasal reaksiyonlar sonucu bozulabilir: dayanıklı bir taş olmasına karşın karbonat ve demir oksit gibi maddelerin bulunduğu mermerler, güçlü etkiye sahip kimyasallar ile reaksiyona girdiğinde bozulma yaşayabilir.
Mineral oranı sertliği belirler
İçeriğinde farklı mineraller bulunan mermer taşı, bu minerallere göre sertlik derecesine sahiptir. İçeriğinde bulunan minerallerin oranının fazla olması, doğal taşın sertliğinde belirleyici bir faktördür.
Mermer Taşının Kullanım Alanları Nerelerdir?
Genel özellikleri ve dayanıklı yapısı nedeniyle farklı birçok sektörde rahat bir şekilde kullanılabilir. Renk ve canlı bir görüntü vermesi sebebiyle dekorasyonlarda yoğun şekilde kullanılır. Dekoratif amaçlı kullanımlar taşın en fazla kullanıldığı alanlardır.
Binaların giriş kısmında, merdiven başlarında ve daire içlerinde kullanılan mermer taşı, aynı zamanda kurumsal yapılarda da yine daha güzel bir görüntü elde etmek amacıyla kullanılmaktadır.
İmalat sektöründe ise farklı amaçlarla kendine yer bulabilmektedir. Aşırı ısıveren ürünlerin içyapısında kullanıldığı gibi, soğutma etkisinin korunması gerektiği ürünlerin içerisinde de kullanılır.
Mezar taşı ve heykelcilik sektöründe de olmazsa olmaz ürünlerden biridir. Kolay işlenebilir ve kullanılacak malzemeleri ile şekil alabilir olması heykelcilik sektöründe de tercih edilmesine neden olmaktadır. Diğer yandan sunmuş olduğu şık görüntü dış etkilere dayanıklı olması nedeniyle, açık alanlarda tercih edilmektedir.
Mezarcılık sektöründe de yoğun bir şekilde kullanılmaktadır. Aynı zamanda süs eşyası yapımı, avize üretimi, sehpa ve masa yapımı gibi alanlarda da tercih edilmektedir.
Ateşe dayanıklı yapısı sebebiyle şömine ve bacaların dış süslemelerinde de tercih edilir. Tüm bunların yanı sıra suya karşı yüksek dayanıklılığa sahip olması nedeniyle, abdesthaneler, banyo ve tuvalet gibi alanlarda kullanımının yoğun olduğunu görebiliriz.
Dünyada ve Türkiye’de Mermer Taşı Üretimi
Amerika ve Almanya’da yoğun bir şekilde kullanılan mermer taşı, ülkemizde de fazlasıyla tercih edilmektedir. Türkiye dünya ülkeleri arasında yıllık 2.000.000 ton mermer üretimi ile 7. Sırada yer alır.
Sırasıyla dünyada en fazla üretim yapan ülkeler listesi; Çin, İtalya, İspanya, Hindistan, Brezilya, Kore ve Türkiye şeklindedir.
Yapılan araştırmalara göre ülkemizde mermer yatağı rezervlerinin 5.1 milyar metreküp ile 13.9 milyar ton metreküp arasında olduğu bilinmektedir.
Ülkemizde birçok desen ve renkte rezervi bulunurken, bu rezervlerin tamamı da yüksek kaliteye sahiptir.
Türkiye’de en fazla Afyon, Denizli, Tokat, Balıkesir, Çanakkale ve Muğla’da mermer yatakları bulunmaktadır.
Dünya genelinde ise Elazığ Vişne, Afyon Şeker, Gemlik Diyabaz, Milas Leylak, Ege Bordo, Denizli Traverten, Kaplan Postu ve Akşehir Siyah gibi ülkemizde çıkarılan mermer çeşitleri tanınmıştır.
Peyzaj Uygulamalarında Kullanımı
Dış mekanlarda kullanımını belirleyen en önemli faktörler, kristal boyutları ve kimyasal bileşenleridir.
Kristal boyutların fazlalaşması su emme, porozite, asitlere karşı dayanıklılığı ve dona karşı mukavemetinin azalmasına neden olur. Bu yüzden orta ve iri kristalli mermer taşının dış alanlarda kullanılması tavsiye edilmez.
Sıfır ve ince kristalli mermerlerde ise renk ve kimyasal bileşimi dış mekanlarda kullanımı etkileyen faktörlerdendir.
Kristal boyutu haricinde renkli mermerlerin dış mekanlarda kullanılmaması gerekir. Çünkü zaman içinde taş üzerindeki renkler parlaklığını kaybedecek ve zaman içerisinde doğadaki rengine dönecektir. Geçmişten bugünümüze ulaşan tarihi eserlerin renginin beyaz yada açık renkli olması bu yüzdendir.
Günümüzde inşaat yapı malzemesi, dekorasyon, süs eşyası, heykel, mezar taşı ve farklı sanatsal alanlarda kullanılır.
İnşaat sektöründe duvar, döşeme, merdiven, mutfak tezgahı, şömine, çeşme, banyolarda sıklıkla kullanılır.
Dış mekân uygulamalarında çoğunlukla 2,5 – 3 cm kalınlığında 30 cm’den 90 cm ye kadar uzunluktaki ve genişlikteki plakalar kullanılır. Sürekli araç trafiğine açık kaplamalar için kullanışlı değildir.
Heykelcilikte ve özel nitelikli kent mobilyası imalatında da önemli bir materyal olarak kullanılmaktadır. Blok taş üretiminden arta kalan mermertaşı parçalarından ise tamburlanarak serbest çakıl üretimi yapılmakta ve peyzaj uygulamalarında kullanılmaktadır.
Mermer Taşı Yüzey Uygulamaları Nelerdir?
Doğal taşları arasında geniş yüzey uygulama tekniklerine sahip olan mermer taşı, bu uygulamaları sayesinde daha güzel bir görünüm almaktadır.
Bu teknikler arasında en sık kullanılanları, şunlardır;
- Asitle yıkama yöntemi
- Doğal boyutlandırma tekniği
- Doldurma tekniği ile gözeneklerin doldurulması
- Çekiçleme ile kaymayı özelliğinin en aza indirilmesi tekniği
- Pürüzlü hale getirmek için kumlama tekniği
- Eksiltme tekniği
- Alevle yakarak işleme tekniği
- Parlaklık vermek için kullanılan cilalama tekniği
- Yüzey şekillendirilmesi sağlamak için honlama tekniği
Honlama ile Yüzey şekillendirme İşlemi
Honlama yönteminde; ham kesim işleminden sonra yüzeyindeki pürüzlü yapıyı gidermek için uygulanan ilk işlemdir. Bu işlemi gerçekleştirmek için kullanılan makine içinde aşındırma dereceleri numaralarla belirtilmiş taşlar bulunur. Bu taşlar dairesel hareketlerle yüzey düzeltme işlemini gerçekleştirir. Honlama işlemi ile düz ve pürüzsüz bir yüzey elde edilir. Fakat klasik yöntemlerle parlatılmış mermer gibi yüzeyi ışığı yansıtmaz.
Cilalama İşlemi
Parlaklık ve ışığın yansıması taşın yüzeyindeki herhangi bir maddeden değil doğal kristal yapısından kaynaklanmaktadır. Yüzeyi pürüzsüz ve düzgün bir hale getirilerek rengi ve deseni daha iyi görünür bir hale getirir.
Alevle yakma ile taşların işlenmesi
Magmatik kökenli granit, bazalt, serpantin, labrador, diyorir, gabro gibi kayaçlarda alevle yakma işlemi uygulanır. Mermerin yüzeyinin dış atmosfer etkilerine karşı dayanıklı hale getirir.
Eskitme yöntemi
Mermerin yüzeyinin eskitilmesi işlemi ya tamburlar aracılığıyla ya da titreşimli (sallantılı) makinelerle yapılmaktadır. Eskitme işleminin amacı taşlara dekoratif, doğal görünüm vermek ve yumuşak bir yüzey elde etmektir. Eskitme işlemi uygulanan taşa doğal ve tarihi bir görünüm vermek için yapılır.
Kumlama ile mermerin pürüzlü hale getirilmesi
Kesilmiş ve kuru haldeki mermer parçaları konveyör bant üzerine yerleştirilir ve bant hareketi ayarı yapılır. Bantın yürüme hızı ayarlanır. Kumlanacak malzemenin cinsine göre kum akış hızı ayarlanır. Türbinden dakikada 3000 devir hız ile gönderilen granüller ile kumlama yapılır. Taşın yüzeyine kum tanelerinin veya kumlama uçlarının çarpması ile küçük noktalar halinde çok küçük çukur ve tümsekler oluşturur. Böylelikle yüzeyleri pürüzlü ve antik bir görüntü kazanır.
Çekiçleme yöntemi ile kayma özelliğinin azaltılması
Taşın yüzeyine kabartılmış bir özellik vermek için el ile veya otomatik makine ile yapılan bir işlemdir. Tarihi yapılarda kullanılan mermer kaplamalarında bu tarz kullanıldığı için genellikle dış cephe kaplaması olarak tercih edilir. Bu yöntemle oluşturulmuş taş yüzeylerinde ıslakta dahi kayma özelliği göstermez.
Doldurma yöntemi ile gözeneklerin doldurulması
Taşın bir kısmında doğal yapısından dolayı çeşitli ebatlarda gözenekler vardır. Kesme ve cilalama işleminden sonra bu gözenekler daha belirgin hale gelir ve taşın dış görünüşünü bozar. Bu yüzden gözenekler polyester esaslı ve çimento bileşimli dolgu maddeleri ile doldurulur. Yapılan bu suni dolgu işlemine doldurma yöntemi denilir.
Doğal boyutlandırma
Arduvazlar metamorfizma sırasında kazanılan klivaj (Deformasyon geçirmiş tortul veya metamorfik kayaçlardaki mineral veya tanelerin belirli yönlerde sıralanması ile oluşturduğu düzlemsel yapılara klivaj / dilinim denir. Bir kayacı beli yönlerde kolayca ince plaka veya dilimlere kırılmaya, ayrılmaya veya yarılmaya meyilli olması) yapıları boyunca düzgün yüzeyler halinde ayrılırlar. Doğal olarak ayrılan tabaka yüzeyleri pürüzlü bir yapıdadır.
Asitle yıkama ile yüzeye antik görünüm verme
Pürüzlü mermerlerin yüzeylerinin antik bir görüntü alması için yapılır. Kalsiyum karbonat bileşimli mermerler asitlere karşı çok duyarlıdır. Bu özellikten faydalanarak taşların yüzeylerine uygulanan asitli bileşikler yüzeydeki pürüzlülüğün bir kısmını yok ederek düzgün ve parlak fakat dalgalı bir yüzey ortaya çıkarırlar. Bu da yürüme esnasında kaymasını önleyici bir yapıda olmasını sağlar.
Bu Yazıyı Paylaş!